اتیسم نوعی اختلال رشدی عصبی است که فرد در حوزه های تکلم, روابط اجتماعی و رفتار دچار اختلال می شود. شیوع اتیسم در پسران ۴ برابر دختران است. براساس آمار سال ۲۰۱۴, ۱ در ۶۸ کودک مبتلا به اتیسم هستند. مهم ترین نکته در مورد اتیسم این است که نشانه های اتیسم در یک طیف وجود دارند. به این معنا کهنشانه ها و علایم به قدری متفاوتند که گاهی تشخیص اتیسم را برای افراد غیر متخصص غیرممکن می سازد. اگر یک کودک مبتلا به اتیسم را ببینید, فقط همان یک کودک را دیده اید! هیچ دو فرد اتیستیکی شبیه هم نیستند. فرد نابغه ای که با دیدن یک صحنه برای یک بار می توانند آن را نقاشی کند تا خواننده ای که در مسابقه تلویزیونی شرکت می کند و برنده می شود و بعد از چند سال کار و آلبوم, همه می فهمند مبتلا به اتیسم است تا فردی که هیچ کلامی ندارد, کنترل ادرار و مدفوع خود را ندارد و برای رساندن منظورش جیغ و فریاد می کند. درست است که نشانه ها در دسته بندی های خاص قرار دارند ولی جزئیات در هر فرد متفاوت است.
نمونه ای از علایم و نشانه ها در زیر آمده است:
اختلال در ارتباط اجتماعی دوطرفه مانند عدم پاسخ دهی به سوالات دیگر، عدم ادامه گفتگو با دیگران
اختلال در ارتباط غیر کلامی و زبان بدن مانند عدم برقراری ارتباط چشمی، عدم درک زبان بدن مثل احساسات در چهره ( خشم، شادی، تعجب)
اختلال در درک روابط مانند داشتن دشواری برای برقرار کردن رابطه متناسب با شرایط، دشواری در انجام بازی های تخیلی ( نقش بازی کردن) وپیدا کردن دوست
تکرار یک حرکت ثابت مانند چیدن یک شی به یک ترتیب خاص بطور مدارم و وسواس گونه
اصرار برای داشتن روتین ثابت و تکراری، عصبانی شدن با کوچک ترین تغییر در روتین ثابت، الگوهای ثابت فکری، دشواری در تغییر حالتی به حالت دیگر ( رفتن به بیرون از خانه، رفتن از حیاط به داخل منزل و .. )
علاقه مندیهای ثابت و محدود که زمان تمرکز یا شدت تمرکز بر روی آن غیرطبیعی است مانند وابستگی عجیب و خیلی زیاد به شی خاص
حساسیت بیش از حد ( یا عحیب) یا عدم حساسیت بیش از حد به محرک های حسی مانند بی تفاوتی نسبت به درد یا دما، پاسخ ناسازگار به محرک های شنوایی یا لمسی، وسواس در بوییدن یا لمس کردن اشیاء
این ها تنها مواردی از نشانه های اتیسم هستند. این نشانه ها ممکن است در صورت شدید بودن اتیسم در دوران نوزادی قابل رويت باشند. در غیر اینصورت, تشخیص قطعی اتیسم قبل از سن ۱۸ ماهگیچندان آسان و حرفه ای نیست. و هم چنین ممکن است کودک تا ۲۴ ماهگی مانند دیگر کودکان رشد کند و پس از آن رشدش روند نزولی داشته باشد.
در صورت مشاهده موارد زیر می توانید از پزشک خود بخواهید کودک را ارزیابی کند و در صورت
مشکوک شدن به هر نوع اختلالی, شما را به متخصص ارجاع دهد:
• کودک در 6 ماهگی هیچ گونه نشانه ای از لبخند یا احساس شعف نشان ندهد.
• کودک در 9 ماهگی هیچ گونه ارتباط دو طرفه در برقراری صدا یا احساسات در چهره نشان ندهد.
• کودک در 12 ماهگی هیچ گونه قان و قونی نکند.
• کودک در 16 ماهگی هیچ کلمه ای نگوید.
• کودک تا 24 ماهگی هیچ عبارت دو کلمه ای ( به غیر از تکرار و تقلید) نگوید.
نکاتی که موارد بالا باید به آن دقت کرد یکی وجود کلمه «هیچ» و دیگری سن ذکر شده در هر مورد است. اینکه یکنوزاد به والدین و اطرافیان نزدیک لبخند می زند ولی نسبت به غریبه ها این احساس را نشان ندهد با نوزادی که هیچ گونه عکس العملیحتی برای مادرش هم نشان نمیدهد متفاوت است. البته لازم به ذکر است لبخند زدن نوزاد اول دلیل ۱۰۰٪ برای رد اتیسم نیست همانطور که عدم لبخند زدن نوزاد دوم دلیل قطعی برای تشخیص اتیسم نیست. برای تشخیص اتیسم پزشک باید مجموعه نشانه ها و علایم را بررسی کند. تشخیص, نیازمند مصاحبه با والدین و مشاهده نوزاد/کودک به مدت زمان قابل توجهی است که به نظر من این مدت بیشتر از ۵ الی ۱۰ دقیقه ویزیت معمولی است; مگر آنکه نشانه ها و علایم به شدت بارز باشند.
من فکر می کنم هیچ کس به اندازه مادر و پدر متوجه تفاوت کودکشان با دیگر کودکان نمی شوند. پس بسیار مهم است که نشانه ها را جدی بگیرید. با وجود این تفاسیر, یادمان نرود که هر کودک, فردی منحصر به فرد و متفاوت از دیگران است. سنی که برای رسیدن به هر قله رشدی ذکرشده است براساس آمار و میانگین افراد جامعه به دست آمده است. در صورتی که کودکی ممکن است هرقله را کمی دیرتر از هم سن و سالانش طی کند و این موضوع به هیچ عنوان نشانه ای از اتیسم نیست. کودکی ممکن است در شروع زبان یا راه رفتن تاخیر داشته باشد که البته این تاخیر هم باید جدی گرفته شود و به کودک کمک شود تا بتواند در کنار هم سن و سالانش رشد کند.
علت:
حالا که در مورد علایم و نشانه ها صحبت شود کمی در مورد علل این اختلال بگوییم. همانطور که در
اول بحث اشاره شد هنوز دلیل قطعی برای این اختلال کشف نشده است. دانشمندان هم محیط و هم ژنتیک را در این بحث موثر می دانند. چندین هزار ژن را پیدا کرده اند که ممکن است نقشی داشته باشند و تعداد زیادی موارد محیطی را طی سالیان مطرح کردند که فکر می کردند می تواند علت اتیسم باشند مانند سن والدین, واکسن ها, استفاده از ظروف پلاستیکی در مایکرویو, استفاده از داروهای ضدافسردگی در زمان بارداری و موارد دیگر که بعد از مدتی تحقیق و مطالعه, فعلا همه ی این موارد رد شده است. قطعا هر کدام از این موارد, به قدری مهم است که لازم است آنها را رعایت کنیم مثلا بارها و بارها مطرح شده است که مادران باردار تا حد امکان از خوردن هر گونه دارویی پرهیز کنند و یا پزشکان و دانشمندان بارها ضرر و زیان گرم کردن مواد خوراکی در ظروف پلاستیکی در مایکروویو را گوشزد کردند ولی هنوز نتوانسته اند بطور قطعی ثابت کنند که یکی از این موارد باعث بروز اتیسم در کودکان می شود.
از طرفی دیگر, برخی معتقدند همه ی ما خصوصیات و مشخصات اتیستیک در وجودمان هست و یک محرک بیرونی یا درونی خاصی باعث می شود این خصوصیات بالقوه, باالفعل شوند و فرد مبتلا به اتیسم شود. یکی از این خصوصیات, وجود کلیشه و رفتارهای تکراری است. بسیاری از افراد به نوعی رفتار کلیشه ای دارند مانند تکان دادن پا, بازی کردن با مو, بازی کردن با خودکار و غیره. این قبیل رفتارها برای آرامش و کنترل شرایط از فرد سر می زند و نشان دهنده اتیستیک بودن فرد نیست. کلیشه ها در افراد اتیستیک اغلب بصورت بال بال زدن, تکرار صوت خاص, تکان دادن انگشتان در مقابل چشمان و غیره دیده می شود که هدف از این رفتارها, دقیقا مانند بقیه افراد کنترل هیجانات و انجام کاری است که به فرد آرامش می دهد.
درمان
در آخر بحث درمان و بهبود این اختلال: در اول بحث مطرح شد که متاسفانه هنوز درمان قطعی برای اتیسم پیدا نشده است. البته که بسیاری از افراد معتقدند افراد اتیستیک نیازی به درمان ندارند.
این افراد سیستم پردازشی متفاوتی دارند و تنها باید این سیستم متفاوت را شناخت و سعی کرد تغییرات لازم برای زندگی مستقل را به آنها آموخت. به هر حال افرادی که در انتهای طیف هستند و در واقع درجه اتیسم آنها شدید است و متاسفانه اغلب اختلال یا بیماری دیگری مانند سندروم داون, تشنج و صرع, مشکلات گوارشی شدید, مشکلات فیزیکی, فلج مغزی و غیره دارند نیاز به کمک و پشتیبانی بیشتری از طرف والدین, اطرافیان و مراکز آموزشی و نگهداری دارند. این به آن معنا نیست که افراد دیگر در طیف نیازی به مداخلات درمانی ندارند.
مهمترین نکته :
تشخیص زودهنگام و شروع مداخلات درمانی به محض تشخیص
شروع کاردرمانی و گفتاردرمانی به موقع در بهبود شرایط این کودکان بسیار مهم و ضروری است. سن طلایی این کودکان ۲ تا۵ سال است که به علت جوان بودن سلول های مغزی, می توان با مداخلات درمانی درست, سیستم پردازش اطلاعات و سلول های مغز را در راستای بهبود عملکرد این کودکان تغییر داد. پس انکار شرایط نه تنها اوضاع را برای والدین سخت تر می کند بلکه باعث از دست رفتن سن طلایی کودک و فرصت پیشرفت او می شود. در قسمت بعد, بیشتر در مورد مداخلات درمانی, رژیم های غذایی و روش های پیشنهادی در سراسر دنیا صحبت می کنیم.
پیشنهاد می کنم این فیلم ها را ببینید و مطلب بالا را دوباره بخوانید:
مرد بارانی Rainy Man
تمپل گرندینTemple Grandin
حسابدار The accountant
 |
