پیش از آن در سال ۲۰۱۳ میلادی سیا، نیز تعدادی از اسناد محرمانه خود را از طبقه‌بندی خارج و منتشر کرده بود که در آن به نقش سیا در کودتا اعتراف شده بود.
اسناد منتشر شده چقدر با اسناد شما مغایرت دارد؟
اسناد جدید مغایرتی با اسنادی که من استفاده کرده‌ام ندارند، بلکه در واقع مکمل آنها هستند و در بسیاری از مواقع جزئیات تازه‌ای را شرح می‌دهند. در این اسناد نکته اساسي متفاوت از انچه در کتاب نگاهى به شاه آمده، ندیدم. طبعا همه اسناد ارايه شده در كتاب جديد را خوانده‌ام. ولى در كنار اين كتاب بسیاری از اسناد ديگر پس از گذشت 30 سال علنی شده‌اند. مجموعه مفصل چند مليونى ديگرى هم هست كه سیا انها را علنی کرده و برخی از آنها مربوط به ایران است.
پس شما به بازنویسی کتاب نگاهی به شاه نیازی نمی‌بینید ؟
هر كتابي را هميشه مى توان بازنويسى كرد. اين حكم كلى در مورد كتاب من هم صدق مى كند. بعلاوه اکنون کلی جزئیات جدید تازه در دسترس هست . اگر من بنظرم می‌آمد که این اسناد در کلیات نقطه نظرهای چاپ شده در کتابم را نفی می‌کند و نیاز به تصحیح اساسی هست حتما کتاب را بازنویسی می‌کردم. البته باید توضیح بدهم که پدیده‌ای مانند شاه همیشه با این واقعيت روبروست که اسناد، عکس‌ها و خاطرات تازه از وی منتشر می‌شود. دايم وسوسه بازنويسى هست.
آیا فکر می‌کنید که اسناد خیلی مهم دیگری هم وجود داشته باشد که کشورهای دیگر هنوز آنها را منتشر نکرده‌اند؟
حتما. من در کتاب شاه و قسمت ماجراهای 28 مرداد اشاره کرده‌ام که اسناد روس‌ها خیلی مهم هستند، مثلا: حزب کمونیست شوروی چه روابطی با حزب توده ایران داشت؟ اسناد خود حزب توده چه بوده است؟ اسناد پلیس و ارتش ایران چه هستند؟ اسناد دفتر شاه چه چیزهایی را ثبت کرده‌اند؟ اسناد بیت کاشانی و بروجردی هنوز منتشر نشده‌اند. اسناد فرانسوی‌ها چه بوده و اسناد انگلیسی‌ها که خیلی از آنها هنوز منتشر نشده‌اند چه هستند؟ هر کدام از اینها می‌توانند جنبه‌های تازه‌ای را ارائه دهند.بعلاوه اینکه فکر کنیم اسناد آمریکایی‌ها ارجحیت دارد بر بقیه، به گمان من اصلا درست نیست. هر کدام از اینها روایت خودشان از ماجراهاست، مثلا در مذاکره هندرسون با شاه، هندرسون روایت خودش را از این جلسه نوشته است، حال شاه چه برداشتی از این جلسه داشته است در دفترش ثبت شده، و شاید علاء هم که در این جلسه بوده یادداشت‌های دیگری داشته باشد، یا حتی روس‌ها از این جلسه خبردار شده باشند و نسخه خودشان را تهیه کرده باشند. بایستی همه اینها را کنار یکدیگر گذاشت و نتیجه گرفت. کار تاریخ دقیقا همین است که اینها را کنار هم سبک و سنگین می‌کند، به گمان من کار تاریخ یک نوع کار شرلوک‌هلمزی ست، که مرتبا صحیح و سقیم را از هم جدا می‌کند و به تصوری از واقعيت مى رسد. يعلاوه بايد در نظر داشت که این تصور می‌تواند فردا محتاج تجدید نظری جدی باشد.
این اسناد چگونه به دست شما رسید؟
این اسناد امريكايى قبلا بصورت کتاب چاپ می‌شدند. اما امروزه این اسناد که حدود هزار صفحه هستند بصورت الکترونیکی در داخل سایت وزارت امور خارجه آمریکا قرار داده شد و به رایگان می‌شود آنها را کپی کرد. خواندن آنها برایم به جالبی و گیرایی یک رمان بود و هست که در آن نکات و شخصیت‌های جدیدی در نقاط و زمان‌های جدیدی وارد مجموعه دانسته‌ها و ماجرا ها می‌شوند.
در میان همه اسناد کدامیک تکان دهنده‌ترین از نظر شما بوده است که خیلی انتظار آنرا نداشتید؟
دو پدیده برایم خیلی جالب و عجیب بود یکی روابط برادران قشقایی‌ها با آمریکایی‌ها و دوم روابط کاشانی با آنها. (من می‌دانستم که کاشانی با آمریکایی‌ها تماس داشته) و وی نقش مهمی در سقوط مصدق داشت و در ضمنمی‌دانستم که با زاهدی روابطنزدیکی داشته است. ولیابعاد و تعداد تماس‌ها و احتمال، تاکید می‌کنم: "احتمال" اینکه از آمریکا کمک‌هایی دریافت کرده باشد و یا اطرافیانش، از طرف يا به نام او چنين كمك هايى دريافت كرده اند برایم خیلی جالب بود. مثلا آمریکایی‌های از یکسال قبل از 28 مرداد می‌دانستند که نقش عمده را کاشانی و به قول خودشان نیروهای خیابانی‌اش در برانداختن مصدق بازی خواهند کرد. و همچنین روابط برادران قشقایی و اینکه از آمریکایی‌ها پول می‌خواهند و یا وعده و وعیدهایی که به آمریکایی‌ها می‌دادند برای آن سال‌ها خیلی خیلی غریب بود!
دکتر عباس میلانی، نویسنده کتاب نگاهی به شاه، همین یکشنبه ساعت 11 صبح در پریا مفصل‌تر در این‌باره در پریا سخنرانی خواهد کرد. قابل ذکر است که کتاب ایشان به دو زبان فارسی و انگلیسی نگاشته شده است. نسخه فارسی این کتاب بسیار مطرح، پُرفروش، پُردانلود، و یکی از موفق‌ترین و معتبرترین کتب می‌باشد.
 |
