داستان یک خطا از نظر رهبر جمهوری اسلامی
رهبر جمهوری اسلامی در در مردادماه سال ۱۳۹۰ به طور رسمی و علنی اعلام کرد که جمعیت ایران دست کم باید تا ۱۵۰ میلیون نفر افزایش پیدا کند و هر اقدامی برای کنترل جمعیت باید پس از ۱۵۰ میلیون نفر صورت بگیرد.
آیت الله خامنهای دقیقا یکسال بعد یعنی در مرداد سال ۱۳۹۱ کاهش رشد جمعیت را یک خطا دانست و حتی از عبارت «خطا کردیم» استفاده کرد.
منظور رهبر جمهوری اسلامی از خطا در واقع اشاره به سیاستهای کنترل جمعیت در دولت اکبر هاشمی رفسنجانی است. ایران در بازه سالهای 65 تا 68 دارای یک رشد جمعیتی چشمگیر بود و اين رشد جمعيتي عددي بين 3.7 تا 6.2 را نشان ميداد که این امر موجب شد تا كارشناسان از خطر انفجار جمعيت در ایران بگویند و دولت هاشمی رفسنجانی نیز در راستای رفع این خطر و با بسیج کردن تمام دستگاه های تبلیغاتی و اجرایی کشور در مدت زمان سال 65 تا سال 71 توانست رشد جمعیتی ایران را به حد متوسط جهانی نزديك كند به طوری که در پایان سال 1371 ميزان باروري به رقم 2.1 كاهش پيدا كرد.
البته ریشههای سیاست کنترل جمعیت در دولت هاشمی رفسنجانی در دولت قبل که خود آیت الله خامنهای ریاست آن را بر عهده داشت و میرحسین موسوی نخست وزیر آن بود هم قابل ردیابی است. علیرضا مرندی پزشک مخصوص رهبرجمهوری اسلامی که در دولت او سمت وزیربهداشت را بر عهده داشت در مصاحبهای گفته است:« آیت الله خامنه ای که رئیس جمهور بودند یک روزی باید با ایشان می رفتیم شعبه انستیتوپاستور در جاده کرج برای افتتاح ؛ رفتم ریاست جمهوری خدمت ایشان، از لحظه ای که در ماشین نشستیم همین مسائل{سیاست کنترل جمعیت}را خدمتشان مطرح کردم، اول به شدت مخالف بودند ولی خوب من در مسیر بحث را ادامه دادم و تمام مسیری که برگشتیم زوایای مختلف موضوع را که گفتم آخرش موافق شدند ولی گفتند که فقط مواظب باش، دو توصیه به من کردند، یکی اینکه بدون مشورت با روحانیت کاری نکن، و دوم اینکه نگذار شعارهای زمان شاه زنده شود یعنی همان شعار دو فرزند کافی است.»
حمایت احمدی نژاد از نظر رهبر جمهوری اسلامی
به هرحال آیت الله خامنهای به تدریج و به ویژه پس از آنکه در سال ۱۳۶۸ به عنوان رهبرجمهوری اسلامی انتخاب شد، نظرش درباره سیاست کنترل جمعیت تغییر کرد اما به هر دلیلی مخالفت علنی و محکمی با طرح های کنترل جمعیت در زمان ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی و ادامه این طرحها در دولت سیدمحمدخاتمی انجام نداد.
در دولت اول محمود احمدینژاد که در سال ۱۳۸۴ با شعار تشکیل دولت اسلامی بر سر کار آمده بود، موضوع افزایش جمعیت به طور جدی مورد توجه قرار گرفت. احمدی نژاد در یک سخنرانی در سال ۱۳۹۱ گفت: «چرا قانون میگذاريد و میگوييد که نبايد دو بچه بيشتر شود اين تفکر مادی است که فکر میکنند روزی را آنها میدهند، روزی را خدا میدهد. .... شعار دو فرزند کافی است را غربیها دادهاند ولی امروز میبينيد که چه اتفاقی برای آنها افتاده است. رشد جمعيت آنها منفی شده و مجبور شدهاند جمعيت وارد کنند. وی همچنين با اشاره به کاهش جمعيت و کوچک شدن بعد خانوار در کشور اضافه کرد «اين مسئله باعث میشود تمام معادلات اجتماعی به هم بخورد»
در دولت احمدی نژاد سیاست های تشویقی جمعیت هم به شدت مورد توجه قرار گرفت از جمله طرح اهدای يک ميليون تومان به هر نوزاد از طريق گشايش حساب بانکی.
در نهایت در اواخر دولت احمدی نژاد بود که نمایندگان مجلس برای رفع دغدغه رهبری دست به کار شدند و طرحی را با عنوان «جمعیت و تعالی خانواده» آماده کردند که البته با روی کار آمدن دولت جدید در سال ۱۳۹۲ و در نهایت مجلس جدید از سال ۱۳۹۴ به هیچ گاه به تصویب نهایی نرسید تا اینکه این طرح در مجلس جدید دوباره مطرح شده است.
آیا جمهوری اسلامی توان تامین جمعیت بیشتر را دارد؟
سوالهای مهم درباره طرح افزایش جمعیت در ایران مطرح است از جمله اینکه آیا جمهوری اسلامی توان تامین هزینههای جمعیت بیشتر را دارد؟ این درحالی است که به زعم برخی کارشناسان در شرایط فعلی یعنی با وجود تحریمهای گسترده و مدیریت ناسالم اقتصادی در ایران، تامین هزینه ها و در آمدهای زندگی جمعیت فعلی ایران هم با پالش جدی روبروست.
مسعود نیلی اقتصاددان و از مشاوران اصلی حسن روحانی پیشتر درباره افزایش جمعیت گفته است:« اینکه افزایش جمعیت خوب است یا بد، بیشتر از هر چیز وابسته به «مدیریت اقتصاد کلان» است؛ اگر مدیریت اقتصاد در یک جمعیت کم بد باشد، احتمالا با افزایش جمعیت، مدیریت اقتصاد نیز بدتر خواهد شد. مثلا اگر در اقتصادی، نرخ مشارکت زنان بسیار پایین باشد، افزایش جمعیت به معنی رشد جمعیت غیرفعال بیشتر از جمعیت فعال است. نیلی معتقد است که با وجود اهمیت و اثرگذاری متغیرهای جمعیتی بر عملکرد اقتصادی، سیاستگذاری طی دهههای گذشته توجه کافی به این اثرگذاری نداشته است. این اقتصاددان توضیح داد: «اگر راجع به هر مقیاسی از جمعیت در آینده صحبت میکنیم، باید ببینیم در گذشته چه تمرینی با جمعیت کردهایم. تجربه نشان داده است که تمرین ما تمرین خوبی نبوده است.»
Arash Moghaddam آرش مقدم مدرک کارشناسی کامپیوتر و تخصص تولید رسانه دیجیتال دارد و مدیریت تولید بیش ۹ رسانه تصویری، چاپی و اینترنتی را بعهده داشته است. |
ویراستار اول: آرش مقدم؛ ویراستار نهایی: پر ابراهیمی - ویراستاری موقت: عباس حسنلو
ویراستار اول: آرش مقدم؛ ویراستار نهایی: پر ابراهیمی - ویراستاری موقت: عباس حسنلو