این استراتژی برای کودکتان نیست. برای خودتان است. نفس بکشید و سعی کنید این بهمریختگی را شخصی نکنید، انگار که مقصر شمایید. هرچقدر که سخت است ولی سعی کنید احساسات خودتان را بررسی کنید ( خشم، خجالت، کلافگی، غم) و متوجه باشید که کودک شما نمیتواند این گونه عکسالعملهایش را در این لحظه کنترل کند
۱) تشخیص انگیزه یا هدف رفتار مخرب
سعی کنید کارکرد و هدف رفتار کودک را تشخیص دهید (جلب توجه، گرفتن چیزی که میخواهد، اجتناب از یک خواسته یا تاخیر در دسترسی به چیزی که میخواهد). وقتیکه متوجه شدید چرا کودکتان قشقرق راه انداخته است میتوانید پاسخ مناسبتری به آن بدهید. نیاز کودک را در آن لحظه بشناسید، بدون آنکه آن را برآورده کنید.
۲) تقویت رفتار مناسب
وقتی کودکتان به مشکلات ساده و کوچک درست پاسخ میدهد حواستان باشد و او را به خاطر این رفتارش تشویق کنید. یک بغل، تشویق کلامی (باریکلا، خیلی کار قشنگی کردی) همه راههایی هستند که میتوانید با تشویق رفتار مناسب به کودک یاد دهید که برای جلب توجه یا گرفتن چیزی که میخواهد باید چه کاری انجام دهد، به جای آنکه قشقرق راه بیاندازد. توجه کردن به آنچه کودک درست انجام میدهد به کودک کمک میکند که رفتارهایش را براساس همین موفقیتها و پاسخهای مثبت بنا کند.
۳) مهارتها را برای موفقیت بسازید
ما میدانیم کودکانی که بطور مدام این قشقرقها را تجربه میکنند درگیر تکانههای ناگهانی، مهارت حل مشکل، تاخیر رضایت، بحث و گفتگو، در میان گذاشتن نیازها، دانستن اینکه چه رفتاری مناسب یک موقعیت است و مهارت خود-آٰرامشی هستند. به دنبال فرصتهایی باشید که روی این مهارت ها تمرکز کنید. اگرچه بهترین کار این است که این فرصتها به دور از زمانها قشقرق باشد.
استراتژیهای مدیریت بهمریختگیها برای کودکان اتیستیک
شما قطعا این جمله را شنیدهاید: "وقتی یک کودک اتیستیک را دیدید، فقط همان کودک را دیدهاید." چون هر کودک اتیستیک به هر موقعیت متفاوت پاسخ میدهد، با توجه به مهارتهای متفاوت، نوع ارتباط و نقشهپردازش حسی. غیرممکن است که یک راه حل برای مدیریت همه به هم ریختگیها داشته باشیم. در زیر چند نکته و استراتژی میخوانیم که به والدین دیگر کمک کرده است ولی شما باید اینها را با توجه به نیازهای خاص کودک خود در نظر بگیرید:
۱) برنامه تصویری، داستان اجتماعی، لیست موارد و برنامه کارها یا تکالیف
ما همه میخواهیم از این به هم ریختگیها دوری کنیم ولی این ممکن است. در عوض، برخی والدین فهمیدهاند با استفاده از استراتژیهایی استرس و اضطراب را از زندگی روزانه کم کنند که باعث بروز به هم ریختگی میشود. برنامه تصویری، داستانهای اجتماعی، لیست موارد و برنامه تکالیف برای ایجاد ارتباط با کودکتان مفید خواهد بود تا او بفهمد چه اتفاق قرار است بفهمد و چه انتظاراتی از او وجود دارد. اگر برنامه رفتن به فروشگاه یا خرید دارید، یک چرخی توی اینترنت بزنید و عکسهای فروشگاه (و بعضی جاها ویدئو) را پیدا کنید. داستانهای اجتماعی که کودک را قدم قدم پیش ببرد، از ابتدا تا انتها، به کودک این امکان را میدهد که آینده را از قبل بداند و احساس کند روی اوضاع کنترل دارد تا اضطرابش کم شود. در طول زمان، با جا دادن اتفاقات غیرمنتظره یا گذاشتن؟ در جدول،به کودک کمک میکنید تا پاسخ مناسب برای تغییرات غیرمنتظره در روتین زندگی را که اغلب باعث استرس میشوند، تمرین کند.
۲) فعالیتهای رژیمی حسی روزانه
این فعالیتها برای حمایت از مهارت کنترل و مدیریت رفتارها در طول روز به کودک کمک میکند. برخی والدین فهمیدهاند که استفاده از "زمان آرامش" برای کودکشان مفید است تا به آنها اجازه دهد قبل از آنکه میزان پردازش فعالیتها و تکالیف روز بیش از حد شود، زمان آرامی را تجربه کنند. این موضوع برای موقعیتهایی مثل رفتن به یک فروشگاه بزرگ و شلوغ بسیار مفید است، زیرا به هم ریختگیهای حسی نتیجه فعالیتها و اتفاقاتی است که نتیجه آن تحریک حسی بیش از حد است و دادن "زمان آرامش " قبل از رفتن به آنجا ممکن است میزان تحمل کودک یا آستانه تحمل او را تقویت کند.
۳) نشانههای رنجش و استرس کودکتان را بشناسید
استراتژی کلیدی دیگر شناختن نشانههای استرس کودکتان است. آیا کودکتان دستش را روی گوشش میگذارد؟ سریع از اتاق فرار میکند؟ بلند جیغ میزند "برو" ولم کن"؟ یا متوجه افزایش کلیشهها میشوید ( عقب جلو رفتن، زمزمه کردن یک صدا، تکان دادن دستها، خود آزاری)؟ این نشانههای استرس میتواند نشانگر این باشد که کودکتان در حال تجربه کردن تحریک حسی بیش از حد است و به کمک شما برای مدیریت و تنظیم احساسش قبل از شروع به هم ریختگی نیاز دارد. براساس مهارتهای بنیادی کودکتان و چگونگی استفاده از کلام در حین به همریختگی، یک تخته ایجاد ارتباط میتواند به کودکتان کمک کند که به شما نیازش را بگوید تا شما محیط را سریعا ترک کنید یا از روشی برای جلوگیری شروع به هم ریختگی شدید استفاده کنید. برای سایر کودکان، همان نشانههای از قبل ( تکان دادن دست یا گفتن کلامی) کافی است تا نشان دهد بهمریختگی در راه است.
۴) گشتن به دنبال جایی آرام و امن
در دقایق به هم ریختگی، به دنبال جایی آرام و امن باشید. این ممکن است به آن معنا باشد که باید محلی که باعث تحریک بیش از حد شده را ترک کنید (فروشگاه، مهمانی و غیره). دادن امکان بودن در محیط آرام به کودک برای آرام شدن همچنین باعث کاهش ورودیهای حسی نیز میشود. خودتان را آرام کنید، محدود کلمات خود را محدود کنید ( کمتر حرف بزنید)، و به کودکتان پیشنهاد فشارعمقی دهید تا کمی آرام شود (مانند محکم در آغوش گرفتن). در موقعیتی که کودک تمایل به فرار دارد یا ممکن است برای خودش یا دیگران خطری ایجاد کند ممکن است لازم باشد برای امنیت خودش، او را محکم بگیرید. در مکان عمومی،ممکن است تماشاگران متوجه موقعیت شما نشوند و نتوانند کمکی به شما بکنند. "کارتهای به هم ریختگی" که توسط والدین ساخته شده است توضیحی است که برای جیغها، محکم گرفتنها یا خودآزاری ها نوشته است که ممکن است برای دیگران غیرمنتظره باشد. وقتی شما در گیرودار کمک به کودکتان هستید این کارتها ممکن است هر گونه حدس و شکی برای کودک آزاری را برای دیگران برطرف کند.
۵) یادتان باشد نفس بکشید
این استراتژی برای کودکتان نیست. برای خودتان است. نفس بکشید و سعی کنید این بهمریختگی را شخصی نکنید، انگار که مقصر شمایید. هرچقدر که سخت است ولی سعی کنید احساسات خودتان را بررسی کنید ( خشم، خجالت، کلافگی، غم) و متوجه باشید که کودک شما نمیتواند این گونه عکسالعملهایش را در این لحظه کنترل کند. با چک کردن عواطف خودتان، میتوانید به کودکتان کمک کنید از سختترین مرحله گذر کند.
بسته حسی قابل حمل برای بهمریختگیها
اینجا وسایل ضروری قابل حمل برای حمل به تسهیل کنترل بهمریختگی را میخوانید:
۱- عینک آفتابی = برای حساسیت به نور
۲- هدفونهای حذف صدا= برای قطع تحریکهای شنوایی
۳- کلاه با لبه پهن = برای کمک به نگه داشتن فضای شخصی برای روابط احتماعی به کودک کمک میکند. همچنین جلوی هرگونه نور باقی مانده را نیز میگیرد.
۴- خوراکی ترد و گاززدنی = زیرا تحریک خودخواسته دهانی آرام بخش است و کودکان گرسنه، کلافهتر هستند.
۵- دستمال مرطوب و تمیزکننده بیبو= برای کمک به هرگونه تحریک لمسی وقتی کودکتان چیزی را لمس میکند که او را آزرده میکند.
۶- کرم دست با بوی دلخواه کودک= میتواند با بوی اذیتکننده محیط مبارزه کند و در عوض بویی آرام بخش و دلخواه کودک را به او ارائه کند.
۷- اسباب بازی استرس زدا= چیزی که حرکت تکراری، ساده و دلخواه را داشته باشد میتواند اثری آرام بخش داشته باشد
۸- تخته ایجاد ارتباط با نمادها یا عبارات ساده مثل: "من زنگ تفریح نیاز دارم" یا "بریم، صدا زیاده".
۹- کارتهای به همریختگی یا هر روشی دیگری برای توضیح شرایط و نیازهای کودکتان به تماشاگران
قشقرق، به هم ریختگی و نکاتی برای یادآوری
درحالیکه قشقرقها در اصل نوعی رفتار هستند و بهمریختگی اساس حسی و فیزیولوژیکی دارند، هر کدام استراتژیهای خاص خودشان را لازم دارند.در حالیکه تجربه اوج هیچ کدام لذتبخش و راحت است، سعی کنید تمرکز خودتان را روی جلوگیری از وقوع آنها بگذارید. در دقایق قشقرقها یا بهمریختگیها، از راهنمایی که بالاتر گفتهایم استفاده کنید تا بفهمید کدام برای کودک شما مفید است. یادتان نرود که هنگام حمایت و کمک به کودتان ن-ف-س ب-ک-ش-ی-د.
Sheida Manavi شیدا معنوی لیسانس روان شناسی بالینی از دانشگاه علامه تهران دانشجوی رشته اتیسم و علم رفتار Telegram.me/ABAutism |
ویراستار اول: آرش مقدم؛ ویراستار نهایی: پر ابراهیمی - ویراستاری موقت: عباس حسنلو
ویراستار اول: آرش مقدم؛ ویراستار نهایی: پر ابراهیمی - ویراستاری موقت: عباس حسنلو