طی هفته‌ای که از چاپ گفتگوی ما با مهندس خدابنده می‌گذرد، چند تن از شما خوانندگان گرامی و نکته‌سنج با دفتر مجله بوسیله تلفن یا ایمیل تماس گرفته و سوالاتی را مطرح کردید. بالاخره در آخرین روز قبل از انتشار این شماره موفق به گفتگو با ایشان و مطرح کردن پرسش‌ها شدیم. به دلیل کثرت سوالات و محدودیت فضای روزنامه، این هفته به بخشی از آنها می‌پردازیم و در شماره‌های آینده نیز قسمت بعدی سوالات را با ایشان مطرح و چاپ خواهیم کرد.
*****

‌آقای خدابنده، خوانندگان ما در مورد هزینه خدمات شما سوال می‌کنند. هزینه نظارت یک مهندس برای یک پروژه ساختمانی حدودا چقدر است؟

منهم به نوبه خودم از شما و توجه خوانندگانتان ممنونم. در مورد هزینه خدمات مهندسی باید بگویم بستگی زیادی به توقع شما از مهندس دارد. این خدمات می‌تواند از یک مدیریت پروژه کلی و ابتدایی شروع شود و نهایتا کلیه امور فنی را در ‌بر‌گیرد.

لطفا بیشتر توضیح بدهید. خوانندگان علاقمندند بدانند دقیقا چقدر هزینه خواهند پرداخت.
بسیار خوب. من ابتدا خدمات حداقلی را توضیح می‌دهم. در این حالت مهندس تنها در قامت یک مدیر پروژه ظاهر شده و وظیفه اصلی او کنترل کارهای انجام شده توسط سایرین از جمله آرشیتکت طراح، مهندس سازه، مهندس برق و تاسیسات، پیمانکار عمومی (General Contractor)، کنترل برنامه زمانی، کنترل برنامه مالی و ارائه توصیه‌های راهبردی به کار فرما است. هزینه معمول و معقول برای این خدمات 2 تا 5 درصد هزینه‌های اجرایی است.

اما این اعداد هم دامنه نسبتا وسیعی دارند. 5 درصد عملا 2.5 برابر 2 درصد است.
بله حق با شما است اما من سعی می‌کنم در پاسخ به سوالات شما در حد ممکن جامع‌نگر باشم و حالات مختلف را در نظر بگیرم. برای شما مثالی می‌زنم. فرض کنید در یک پروژه کارفرما قصد تعمیر و بهسازی یک واحد مسکونی موجود را دارد. در این نوع کار هزینه کل پروژه خیلی زیاد نیست اما جزئیات و ریزه‌کاری فراوان است و در غالب موارد با اتفاقات پیش‌بینی نشده یا بقول کانادایی‌ها Surprise مواجه می‌شویم. در این چنین پروژه‌هایی زحمت و دردسر زیاد است و وقتی هزینه مدیریت پروژه را به کل مخارج تقسیم می‌کنیم به اعدادی در حدود 5 درصد می‌رسیم.

 
لطفا حالت معکوس را هم توضیح بدهید. من علاقه‌مندم بدانم در چه وضعیتی هزینه مدیریت پروژه 2 درصد خواهد شد؟
بسیار خوب، حالت معکوس وضعیت قبلی زمانی است که پروژه بزرگ و سرراست است مثلا احداث یک خانه بزرگ از ابتدا تا انتها و یا طرح توسعه یک کارخانه یا افزودن یک بلوک جدید به یک مجتمع انبارهای عمومی Self Storage و مانند آن. در یک چنین پروژه‌هایی آیتم‌های کاری محدود و اعداد و ارقام بزرگ هستند در نتیجه حق‌الزحمه مدیریت پروژه می‌تواند کاهش یافته حتی در حالت ایده‌ال به 2 درصد هم نزدیک شود.
 
تا اینجا من تا حدودی متوجه حدود حق‌الزحمه برای خدمات مدیریت پروژه شدم. حالا لطفا بفرمایید سایر خدماتی که مثلا شما به عنوان یک مهندس می‌توانید ارائه دهید، برای کارفرما چقدر هزینه دارد؟
سرویس دیگری که یک مهندس می‌تواند به شما ارائه دهد، خدمات مدیریت اجرا است. در توضیح این سرویس باید بگویم برای یک پروژه ساخت و ساز اعم از مسکونی، اداری یا صنعتی دو روش اصلی اجرا وجود دارد. روش اول عقد قرارداد با یک پیمانکار عمومی(General Contractor) است و روش دیگر استخدام یک مدیر اجرایی است.
 
‌ممکن است پیش از ادامه بحث اصلی، در مورد تفاوت‌های این دو روش هم قدری‌ توضیح دهید؟
بله، البته. اساسا کارهای اجرایی توسط کارگران ماهر انجام می‌شود، مثل نجار، آهنگر، برقکار، لوله‌کش و غیره. در روش اول یک فرد حقیقی یا حقوقی (شرکت) مسئولیت کلیه عوامل فنی یعنی کارگران ماهر و همچنین تهیه مصالح و ماشین آلات را به عهده می‌گیرد و با یک قرارداد به صورت چکی (Lump Sum) یا واحد سطح (Square Footage) با کارفرما قرارداد می‌بندد.
در حالت دوم مدیر اجرایی از همان کارگر ماهر استفاده می‌کند اما مسئول پرداخت هزینه کارگران کارفرمای اصلی یا مالک پروژه است. هزینه تهیه مصالح و ماشین‌آلات هم به عهده کارفرما است.
 
‌به نظرم در حالت دوم وظایف زیادی بر دوش کارفرما است که ممکن است برایش سخت و گیج‌کننده باشد.
بله همینطور است به همین دلیل است که در این حالت وجود یک فرد متخصص و با تجربه برای مدیریت کارهای اجرایی لازم است. مدیر اجرایی در حقیقت امین کارفرما است و چون خودش مستقیما در مسایل مالی پروژه یعنی خرید مصالح و دستمزد کارگران ذینفع نیست، معمولا در جهت منافع کارفرما تصمیم‌گیری می‌کند و کارفرما را راهنمایی می‌کند.
 
‌بله مطلب تا حدودی روشن شد، حالا برگردیم به بحث اصلی. هزینه اینکار یعنی مدیریت اجرایی در چه حدودی است؟
با همان توضیحاتی که در مورد مدیریت پروژه دادم، برای پروژه‌های آسان و گرانقیمت در حدود 4 درصد و برای پروژه‌های کوچک و پر دردسر 8 درصد و بالاتر خواهد بود.
 
من هنوز سوالات زیادی دارم که باید به نمایندگی از خوانندگان بپرسم. مثلا در مورد صرفه‌جویی‌های ناشی از استخدام یک مهندس، زمان معمول برای انجام یک پروژه ساختمانی، تضمین‌های معمول برای حسن اجرا، تشریفات دریافت پروانه ساختمانی و پایان کار و بسیاری سوالات دیگر، که اگر موافق باشید در فرصت بعدی در این زمینه‌ها با شما گفتگویی داشته باشیم.
‌بله، با کمال میل و متشکرم.