در شماره قبلی در بخش 26 این گفتار در باره پیشینه شرق شناسی در ایتالیا گفتگو کردم و شرح حال دونفر از شرق شناسان ونیزی را آوردم و اینک شرق شناسی و به طبع آن ایران شناسی در ایتالیا را پی می‌گیریم‌. یکی از شرق شناسان ایتالیائی بنام (ایتالو پیزی یا پیتسی (Italo Pizzy) است که در تاریخ 30 نوامبر 1849 در شهر پارما در ایتالیا به دنیا آمد. وی در ژوئیه 1871در رشته ادبیات از دانشگاه پیزا(پیسا) فارق‌التحصیل گردید. از 1880تا 1885 مدرس زبان‌های ایرانی در انستیتو عالی فلورانس بود . از سال 1885 تا 1899به مدت 15 سال استاد زبانهای ایرانی دانشگاه شد و از 1899 به بعد به سمت استاد زبان فارسی در دانشگاه تورینو منصوب گردید وی کتاب شاهنامه فردوسی شاعر ملی ایران را طی 18سال بزبان ایتالیائی برگرداند ودر 8جلد به چاپ رسانید . پیزی عضو آکادمی علم وادب ایتلیا شد و تحقیقاتی در زمینه زبانهای اوستائی، پهلوی، سانسکریت، عربی‌، فارسی و حماسه‌سرائی و تاریخ شعر در ایران انجام داده است (1). مرحوم ایرج افشار نوشته اند"از قدمای محققان ایتالیائی که ایران شناسی را زمینه فعالیت علمی خود قرار داده اند نام ایتالو پیزی (I Piaay)پیش از دیگران باید آورده شود‌. این دانشمند آثار متعددی در باره ایران دارد و اکثر نوشته های او درخصوص ادبیات فارسی است، از کارهای ارجمند و شایسته او ترجمه شاهنامه فردوسی است که موجب شناختاین اثر بزرگ ایرانیان در میان ایتالیائی زبان‌ها شد (2)خانم دکتر میر احمدی نوشته اندایتالو پیزی(پیتسی /Pizzy)1849-1920 بزرگترین ایران شناس ایتالیا ئی دوران خود بود‌. زمینه مطالعات پیزی ادبیات کلاسیک فارسی، ادبیات تطبیقی و حماسه سرائی ایران بود او با برنامه‌های (مدرسه زبان شناسی آلمانی ) مخالف بود و "فلسفه ادبیاتی" مخصوص به خودرا تعقیب می‌کرد (3) ایرا‌ن شناسان ایتالیائی به خصوص بر روی ادبیات ایران در قرون نخستین اسلامی متمرکز بودند و شاهنامه فردوسی به وسیله ایتالو پیزی(Italo Pizzy ) حتی به شعر در 8 جلد در سالهای 1886تا 1889.م در تورنتو به چاپ رسید (4). آنجلو میکله پیه مونتسه خاورشناس ایتالیائی که شرح حالش بعدا خواهد آمد در باره ایتالو پیزی نوشته است "ایتالو پیزی بزرگترین ایران شناس ایتالیائی است ... وی با بلند پروازی که داشت به مدت نیم قرن در مقام ادیب، مدرس، مترجم و شاعر فعال وکوشا بود زمینه های ترجیحی مطالعات او ادبیات کلاسیک فارسی، ادبیات تطبیقی و حماسه سرائی ایرانی بود، او زمینه‌های یادشده را طرز بیان روح ملی کشور ایران باستان می‌دانست. ترجمه کامل 8جلدی او از شاهنامه فردوسی 1889-1886مشهور است‌. آثار مهم دیگرپیزی تاریخی است بر شعر فارسی، تا دوره جامی که به نظر پیزی آخرین شاعر کلاسیک ایران زمین به حساب می‌آید‌. این کتاب در دوجلد است‌. (5). در دانشنامه ایرانیکا که به سرپرستی دانشمندارجمندایرانی آقای احسان یار شاطر در آمریکا چاپ می‌شود در باره پیزا نوشته‌اند‌: نخستین ترجمه‌های مهم از آثار ایرانی پیش از اسلام به زبان ایتالیائی کارهای دو خاورشناس ایتالیائی فرانسیکوآدولفو و ایتالو پیزی‌ است که در دودهه پایانی قرن نوزدهم و دودهه آغازین قرن بیستم  انجام گردیده‌اند که هردو نفرشان بخشهائی از اوستا را بزبان ایتالیائی برگردانده‌اند‌که در سال 1916 انجام شده بوده است به این دلیل روی کتاب‌ اوستا تمرکز کرده بودند که این کتاب کاملا اصالت ایرانی دارد‌. از طرفی اولین اثر ادبی مهم ایران دوران اسلامی ‌کتاب شاهنامه فردوسی است که ایتالو پیزی در سالهای 1886-1888 انتشارداد (Libro dei Re)  نام ایتالیائی  پیزی از ترجمه از شاهنامه است .این ترجمه یکی از مهم‌ترین و بزرگترین کار ترجمه ای ایتالیائ‌یها از ادبیات ایران است که نه تنها مورد توجه خود ایتالیائی زبان‌ها شده بلکه  شهرت زیادی در میان تمام خاورشناسان اروپائی داشته است دو ترجمه دیگر ایتالیائی از شاهنامه فردوسی که در سالهای 1989 و2003 چاپ شده‌اند فقط تغییر عبارات یا خلاصه نگاری از ترجمه شاهنامه پیزی است. ایتالو پیزی علاوه بر ترجمه شاهنامه ‌آثار فراوانی در‌باره ادبیات دوران اسلامی ایران دارد که بعضی مانند ترجمه گلستان سعدی که در 1917 جداگانه چاپ شده‌اند و برخی هم در ضمن تاریخ شعر ایران‌ گنجانده شده‌اند‌ از جمله آثاری از نظامی عروضی سمرقندی وعطار نیشابوری‌. که البته کار ترجمه شاهنامه از همه مهم‌تر است‌. (6).در همین دانشنامه در جای دیگری نوشته‌اند‌: مطالعه وتحقیق در باره فرهنگ ایرانی‌ در جاهای مختلف ایتالیا‌ انجام می‌شد ولی در سطح آکادمیک‌ شمرده نمی‌شد‌. قدیم‌ترین‌ خاورشناسی که  در زمینه  زبانهای ایرانی در دانشگاه صاحب کرسی شد ایتالو پیزی بوده است که در دانشگاه تورین به  استادی زبان‌های ایرانی انتخاب گردید‌ه و کتاب شاهنامه فردوسی را بزبان ایتالیائی ترجمه به نثر کرد ودر 8 جلد‌ در 1886-1888 به چاپ رسانید‌.(7).در ویکی پدیا انگلیسی درباره این خاورشناس ایتالیائی چنین آمده است‌: ایشان در 15 سالگی علاقه بزبان‌های شرقی نشان داد . در دبیرستان زبانهای سانسکریت,  لاتینی ویونانی را  آموخته بود ,بعد که به دانشگاه پیسا وارد شد. در کنار آموختن ادبیات ایتالیائی زبان عبری را هم فراگرفت وبه آموزش زبان‌های ایرانی هم پرداخت و روی زمینه زبان‌های ایرانی کوشش فراوان نمود در این زمان بود که شاهنامه چاپ ترنر ماکان را مورد توجه قرارداد واز روی ان به ترجمه شاهنامه بزبان ایتالیائی پرداخت این شاهنامه به تنهائی متن آن بیش از ایلیاد واودیسه "هُمر" است‌. پس از فارغ التحصیلی از دانشگاه در سال 1871در شهر محل تولد خود به پیشه آموزگاری پرداخت ولی شیفته ادبیات وفرهنگ ایران شده بود لذا به تکمیل زبان‌های ایرانی همت گماشت‌. درسال 1879 به فلورانس رفت و در کتابخانه لورنتو (Laurentian ) مدتی کتابدار بود، بعد معاون رئیس کتابخانه شد و عضویت موسسه مطالعات عالی سلطنتی هم را قبول کرد‌. در 1875 به دانشگاه تورین (Turin)منتقل شد و سمت معلمی در آن دانشگاه را به او سپردند درسال1887به مقام  استادی زبان پارسی و سانسکریت در دانشگاه تورین  منصوب گردید و بعد از آن مدیرت موسسه مطالعات شرقی دانشگاه ناپل را عهده دار گردید و‌لی مدت کوتاهی بعد به دانشگاه تورین مراجعت کرد در21 دسامبر 1899 به رتبه پروفسوری آن  دانشگاه نائل آمد‌.(8).
درسایت (‌Treccani) مقاله‌ای از سوی خانم کارملا ماسترآنجلو (Carmela Masteranglo) به نقل از کتاب (Italian Beaugraphies )جلد 84 در شرح حال ایتالو پیزی نوشته شده که خلاصه آن چنین است‌: ایتالو پیزی فرزند دوم یک خانواده اشرافی بود که در 30نوامبر 1849در شهر پارما تولد یافت پد‌رش بنام مهندس "آگوستینو /Agostino)" ومادرش خانم ماریا ترازا پروسیا "PrussiaMaria Teresa" بودند . وی در ضمن تحصیلات متوسطه در سال آخر دوره تحصیلی زبان سانسکریت و یونانی راآموخت و در همین وقت بود که  اولیائ دبیرستان باو توصیه کردند که در دانشگاه زبان‌های شرقی را بیاموزد‌. ایشان پس از پایان تحصیلات دبیرستانی به دانشگاه پیسا (Pizza) وارد گردیند ودر رشته تحصیلی زبان وادبیات سامی از جمله  عبری و دوباره زبان سانسکریت مشغول به تحصیل گردید . در زمان تحصیل در همین دانشگاه بود که شاهنامه مورد توجه او قرار گرفت ودر سال 1871از دانشگاه پیسا فارغ التحصیل گردید و به شهر پارما مراجعت کرد ودر کالج انجا کوشش بر آموختن وتکمیل زبانهای ایرانی نمود‌. در سال 1878 ازدواج کرد و در 1879 با عیال خود به فلورانس منتقل گردید و معاونت کتابخانه  (Laurentian/ لورنتو فلورانس  )را عهده دار گردید و در همین اوقات بود که تقاضای احراز مقام پروفسوری دانشگاه را نمود که در21ماه می 1885 پذیرفته گردید ورسما کرسی استادی زبان فارسی را در دانشگاه تورین  عهده دار شد ودر سال 1886تا 1888 ترجمه منثور شاهنامه فردوسی را که بیست سال بر روی آن زحمت کشیده بود در 8جلد به چاپ رسانید. وی سرانجام پس از چاپ کتب بسیاری در باره ادبیات ایران و هند و ایتایا و یونان در ششم ماه دسامبر0 192 در تورین در گذشت‌. (9).
نگاهی به بعضی آثار ایتالو پیزی 1- کتاب  فصل‌هائی از اوستا  (بخش وندیداد ) ترجمه به زبان ایتالیائی، چاپ 1916. 2-  ترجمه شاهنامه فردوسی چاپ 1886-1889 چاپ تورین در  8 جلد.3- ترجمه گلستان سعدی به ایتالیائی چاپ  تورین 1917. 4- ترجمه (Pancatantera/ پانچا تنترا) از سانسکریت چاپ 1896 تورین‌ که در تهران درسال 1976 تجدید چاپ شده است‌. 5- ترجمه مهابراتا از سانسکریت چاپ 1899 تورین‌.6- دستور زبان سانسکریت چاپ تورین 1896. 7- ترجمه  ایتالیائی داستان سهراب از شاهنامه فردوسی چاپ پارما 1872. 8- ترجمه منتخبات فارسی با خلاصه ای از دستور زبان فارسی  و یک واژه نامه چاپ 1889. 9‌- مطالعات ایران شناسی درایتالیا  چاپ تورین 1897. 10- اسلام‌، چاپ 1906 میلان .11- دانته وفردوسی به زبان عربی ، چاپ 1899  12- تاریخ ادبیات ایتالیا چاپ 1894. 13 - تاریخ ادبیات یونان‌، چاپ 1897. 14- مرزبان نامه 1891چاپ گربارد (Gerbard ).15- آداب و رسوم ازدواج در عصر پهلوانی ایران .چاپ گربارد 1883 .16 رساله فارسی بیان الادیان اثر ابوالمعالی  چاپ میلان 1903و بسیاری مقالات  که در مطبوعات ایتالیا و کشورهای دیگر به چاپ رسیده‌اند که اکثر آنها مربوط به ادیات ایران وزبانهای ایرانی، تاریخ شعر ایران  و فردوسی است. (10).
ادامه دارد
منابع وماخذ :
1- پرویز مشگین نژاد (سرپرست ): فرهنگ خاورشناسان جلد 3 ص273 تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
ف1382.  2- ایرج افشار : راهنمای تحقیقات ایرانی‌ ص82 تهران ، مرکز بررسی وفرهنگ ایران 1349. 3 ‌- محمد رستمی‌: ایران شناسان وادب فارسی ص464 تهران ,پژوهشگاه علوم انسانی وفرهنگی 1390. 4- دکتر مریم میراحمدی‌: تاریخ تحولات ایران شناسی دوران ایران باستان ص40 تهران ، انتشارات طهوری 1390. 5- آنجلو میکله پیه مونتسه: تاریخچه ایران شناسی در ایتالیا، کتاب مجموعه مقالات انجمن واره بررسی مسائل ایران شناسی ص100تهران دفتر مطالعات سیاسی وبین المللی 1390 -6 دانشنامه ایرانیکا (Iranica )  به سرپرستی دکتر احسان یار شاطر:مقاله "ترجمه آثار ایرانی دوره اسلامی بزبان ایتالیائی" ج14ص292-294 به قلم (Carlo Glcveli ) 7- همان ماخذ مقاله به قلم (Marco Casari )ص283-286.چاپ آمریکا به نقل از سایت اینتر نتی (Iranica). 8-  Viky Pedia مقاله Italo Pizzi.  .9- وب سایت (Treccani مقاله ، Italo Pizzi به قلم (Mastranglo Carmela  ).10- پرویز مشگین نژاد (به سرپرستی ): فرهنگ خاوشناسان، جلد 3 ص273تا 276 و سایت (Treccani )مقاله  ایتالو پیزی (پیتسی) و Italo Pizzi.