در واقعاینکه نشانه های اتیسم در یک طیف متغیرند شاید کمی مسئله را با بیماری متفاوت کند. افرادی هستند که در سنین ۳۰ سالگی متوجه می شود در طیف هستند و احتمالا اطرافیان هیچ گاه حس نکردند آنها بیمار هستند! در واقع اتیسم نوعی پردازش متفاوت اطلاعات است! و این تفاوت باعث بروز مشکلاتی مانند عدم تکلم, عدم درک و فهم عواطف, عدم درک حس های پنجگانه و غیره می شود. مثال ساده این امر استفاده از کامپیوتر است; تفاوت سیستم عامل ویندوز و سیستم عامل مک! نرم افزارهایی که فقط در یکی قابل اجرا هستند, فونت هایی که فقط در یکی نمایش داده می شود و قابلیت هایی که فقط در یکی وجود دارند.. این موضوع به معنای ایراد در آن یکی سیستم عامل نیست! فقط لازم است هر دو سیستم عامل, کارکرد آنها, نرم افزارهای مهم و طریقه استفاده از آنها را بشناسید. در این میان افرادی هستند که همیشه با یک سیستم عامل کار کردند و کار کردن و حتی وجود سیستم عامل دیگری را نمی توانند مدیریت کنند. ممکن است اینکه یک نرم افزار ساده در سیستم عامل دیگری کار نکند آنها را عصبی کند. ممکن است نتوانند توقعات و انتظارات خود را بر مبنای یک سیستم عامل دیگر تغییر دهند.
و حالا وظیفه والدین و متخصصان است که سیستم عامل دیگر را معرفی کنند, از سوال ها و نگاه های دیگران نترسند و سعی کنندنرم افزارهایی شبیه نرم افزارهای سیستم دیگر پیدا کنند. این نرم افزارها - در واقع مهارت ها - از طریق کاردرمانی و گفتار درمانی حاصل می شوند. همانطور که در مطالب پیشین گفته شد تنها مداخله درمانی که پایه و اساس علمی دارد روش تحلیل رفتارکاربردی است. روشی که براساس اصول رفتاری پایه گذاری شده است. در ادامه یکی از مهم ترین اصول را بررسی می کنیم:
تقویت Reinforcement
پیامد و نتیجه، رخدادی است که دقیقاْ بعد از هر رفتار رخ می دهد. برخی پیامد ها رفتار را تقویت می کنند. این به آن معناست که آن رفتار احتمالا دوباره رخ خواهد داد. وقتی یک رفتار توسط پیامدش قوی شود، تقویت رخ داده است. و پیامدهایی که باعث تقویت رفتار می شوند، تقویت کننده نام دارند. تقویت یک پدیده طبیعی و ذاتی است. فکر می کنید تقویت کننده های این رفتارها چیست؟ خواندن کتابف بازکردن در یخچال یا شستن ظرف ها؟ هم چنین تقویت ممکن است برنامه ریزی شده باشد تا احتمال وقوع یک رفتار را افزایش دهد. اکثر تکنیک های روش تحلیل رفتار کاربردی براساس تقویت است.
انواع تقویت:
تقویت مثبت: حضور احتمالی یک محرک بصورت آنی و به سرعت در پی یک رفتار که احتمال رخ دادن یک رفتار یا پاسخ را افزایش می دهد. این عبارت ۴ نکته دارد: ۱) حضور احتمالی: یعنی تقویت کننده بعد از وقوع رفتار ارائه می شود. ۲) حضور یک محرک: کلمه مثبت به معنای اضافه کردن یک محرک است ۳) آنی: پیامد یک رفتار باید به سرعت پس از رفتار رخ دهد تابتواند بر رفتار اثر بگذارد ۴) افزایش احتمال رخ دادن یک رفتار: رفتار تقویت می شود. این چیزی است که تقویت را تعریف می کند.
هر چیزی برای هرکسی می تواند حکم تقویت کننده داشته باشد. تقویت کننده های رایج عبارتند از توجه، غذا، اسباب بازی، فعالیت خاص، پول و غیره. تشویق کلامی برای بسیاری از ما نقش تقویت کننده دارد. کلماتی مانند آفرین، باریکلا، چه کار قشنگی و غیره
تقویت منفی: رفتاری که منجر به حذف یک محرک ناخوشانید شود نیز تقویت می شود که به آن تقویت منفی می گویند. تقویت منفی یعنی حذف احتمالی یک محرک بصورت آنی و در پی یک رفتار که احتمال رخ دادن یک رفتار یا پاسخ را افزایش می دهد. تقویت منفی شامل فرار یا اجتناب است.
وقتی صدای زنگ ساعت می آید ( محرک ناخوشایند) من آن را خاموش می کنم. من هر روز این کار را می کنم. این کار همان فرار است. در واقع من برای فرار از صدای زنگ, آن را خاموش می کنم و از خواب بیدار می شوم. یک روز صبح من زودتر از خواب بیدار شدم و زنگ را قبل از روشن شدن, غیرفعال کردم. این کار اجتناب است.
فرد اتیستیک در حین کار دندان پزشک, درد حس می کند. او پرخاشگری می کند و از مطب دندان پزشکی بیرون فرستاده می شود ( رفتار فرار). دفعه بعد او به مطب می رود و در سالن انتظار رفتار پرخاشگرانه نشان می دهد و از مطب بیرون فرستاده می شود ( رفتار اجتناب).
تقویت نکته کلیدی برای
- آموزش مهارت های جدید و افزایش مهارت های مناسب
- ثابت نگه داشتن رفتارهای دلخواه و تسلط یافتن در مهارت هاست.
قبل از هر برنامه تغییر رفتار, باید تقویت کننده های مخصوص آن فرد مشخص شود.
 |
