تاسیسات سرمایشی و گرمایشی - 42
در این مقاله سعی بر این دارم تا قسمتی دیگر از مبحث تاسیسات ساختمان را با هم مرور کنیم با توجه به این موضوع که بیشتر منازل در آمریکای شمالی، برای گرمایش و سرمایش از سیستم هوایی با سرعت پایین استفاده می‌کنند بنابراین توزیع مناسب هوا در منازل از نکات مهم و کلیدی حس راحتی برای ساکنین می‌باشد بنابراین ازکانال‌کشی ساختمان به منظور انتقال هوای گرم یا سرد و نیز انتقال هوا به صورت تهویه بدون گرمایش و سرمایش استفاده می‌شود. افت فشار کمتر، ایجاد صدای کمتر، جلوگیری از انتقال لرزش همگی از مواردی هستند که در طراحی، ساخت و اجرای سیستم کانال کشی می‌بایست رعایت گردد.
در زمان‌های گذشته‌ برای طراحی منازل قدیمی در مناطق گرم‌سیری از سیستم کانال‌کشی مرکزی استفاده می‌کردند به این صورت که تابستان‌ها یک دود‌کش بزرگ که معمولا در میانه منزل قرار داشت هوا را از طریق بادگیر‌ پشت‌بام به حوض کوچکی در زیر زمین هدایت می‌کرد و به این ترتیب با جریان هوای به وجود آمده در این کانال بزرگ و عبور هوا از روی سطح آب حوض خنکی مطبوعی در اتاق‌های موجود در زیر زمین ایجاد می‌شد و محیط مناسبی برای استراحت و حتی نگه‌داری مواد غذایی ایجاد می‌کرد.
امروزه سیستم کانال‌کشی در خانه‌ها به صورت مرکزی است و هوای گرم و سرد تولید شده توسط دستگاه هوا ساز را از طریق کانال‌ها در داخل منزل و اتاق‌ها توزیع می‌کند.
طراحی و کانال‌کشی بدین شکل می‌تواند هزینه‌های گرما‌یش و سرمایش را کاهش دهد، کارایی دستگاه را افزایش دهد و اگر به طرز درست و اصولی انجام شود آسایش بیشتر و راحتی ساکنان نیز از دیگر دستاوردهای کانال کشی ساختمان می‌باشد. در کانال کشی و ساخت و ساز‌های کنونی منازل و مجتمع‌های مسکونی و تجاری تمایل بیشتر به تقسیم هوا بصورت مساوی و همسان می‌باشد، به طوری که جریان هوا از طریق کانال کشی ساختمان به طور مستقل حتی در کوچکترین مناطق و فضاهای ساختمان در جریان باشد و این مهم تنها با اجرای یک کانال کشی به طرز حرفه‌ای و ماهرانه میسر می‌شود.
 
مزایای کانال کشی اصولی در داخل ساختمان:
1- اتلاف انرژی کمتر
2- هزینه نصب و راه‌اندازی کمتر
3- کانال‌کشی کوتاهتر
4- نصب و بازرسی آسان‌تر
5- اجرا با کیفیت بالاتر
6- کیفیت هوای بهتر در محیط داخلی
7- کاهش نشت هوا در کانال‌های رفت و بازگشت
کانال‌کشی ساختمان‌ مورد استفاده در سیستم‌های تهویه مطبوع جهت بهبود هرچه بیشتر و افزایش بهره‌وری انرژی در کلیه فضاهای ساختمان می‌باشد. بنابراین نکته حائز اهمیت در طراحی این است که اگر کانال‌کشی ساختمان ضعیف طراحی شده باشد و یا شرایط نگهداری آن در داخل ساختمان مناسب نباشد براحتی می‌تواند اثر مضری بر سلامت ساکنین داشته باشد. بدین صورت که کانال‌کشی ساختمان می‌تواند از طریق توزیع ناخواسته، آلودگی را به تمام فضاهای داخلی انتقال و انتشار داده و موجبات بیماری ساکنین را بوجود آورد.
کانال‌کشی باید توسط طراح و متخصص حرفه‌ای این کار صورت گرفته باشد و با استفاده از یک پیمانکار با تجربه،‌ مسیر‌های بهینه جهت اجرای کانال را انتخاب کرده و آن را به برنامه اعمال و در نهایت طرح را اجرا کرد.‌از آنجا که اندازه کانال به طور مستقیم به چگونگی حمل بارهای گرمایشی و سرمایشی مرتبط است، محاسبه دقیق سایز کانا‌ل‌ها بسیار حائز اهمیت است،‌ اندازه کانال درست یکی از مهم‌ترین فاکتور‌ها در بحث کانال کشی ساختمان می‌باشد.‌محاسبات دقیق باعث می‌شود در عین ‌حالی که با کوچکتر شدن اندازه کانال‌ها به حفظ فضای داخلی ساختمان کمک می‌شود و از طرف دیگر آسایش ساکنین فراهم می‌گردد.
کانال‌کشی‌ در ساختمان می‌تواند فقط شامل مسیر رفت یا ورود هوا باشد مانند کانال‌کشی برای ساختمان‌هایی که از کولر آبی برای سرمایش در تابستان استفاده می‌کنند. در سیستم‌های تهویه مطبوع پیشرفته‌تر مانند آنچه در کانادا استفاده می‌شود سیستم کانال کشی دارای مسیر برگشت یا خروج هوا نیز‌ می‌باشد که این مسیر برای بازگشت هوای داخل ساختمان به دستگاه تهویه مطبوع است که در مسیر برگشت هوا و عملیات خاصی مانند رطوبت‌زنی، رطوبت‌گیری و تصفیه می‌تواند روی هوای برگشتی از داخل ساختمان انجام گیرد و پس از آن هوای برگشتی مجددا به داخل ساختمان بر‌می‌گردد.
 
سیستم کانال‌کشی برگشت هوا به داخل دستگاه می‌تواند به 3 صورت انجام گیرد:
اولین روش کانال‌های جداگانه‌ایست که به موازات کانال رفت اجرا می‌شود‌. در این روش برای هر یک از اتاق‌ها کانال رفت در نظر گرفته می‌شود در محل مناسبی نیز کانال برگشت برای تک‌تک اتاق‌ها تعبیه می‌گردد در این روش که عملا منطقی‌ترین و کاملترین روش کانال‌کشی می‌باشد دو اشکال عمده وجود دارد: اول: مقدار و هزینه کانال کشی زیاد می‌شود دوم آنکه‌ به علت تقاطع زیاد کانال رفت وبرگشت ارتفاع سقف در منازل کم می‌شود.
دومین روش استفاده از راهرو و هال ساختمان به عنوان جمع‌کننده هوای برگشتی می‌باشد در این روش یک یا دو دریچه برگشت در راهرو‌ها و یا هال وظیفه برگشت هوا از کل منزل را به عهده می‌گیرند. این روش با صرفه تراز روش قبلی بوده وعموما در ساختمان های مسکونی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سومین روش استفاده از سقف کاذب به عنوان جمع آورنده هوای برگشتی است در این حالت هوای برگشتی از طریق یک یا چند دریچه به دستگاه گرمایشی و یا سرمایشی می‌رسد. این سیستم بیشتر در ساختمان‌ها تجاری مورد استفاده دارد.
معمولا در ساختمان‌های مسکونی و اداری سیستم‌های تهویه مطبوع برای ۱۰۰ درصد هوای مصرفی رفت،‌ مخلوطی از ۲۰ درصد هوای تازه و۸۰ درصد هوای برگشتی در نظر گرفته می‌شود.
 
نکات فنی که باید در کانال کشی مورد توجه قرار گیرد:
1- تمام کانال‌های فرعی باید دمپر تقسیم هوا داشته باشند.
2- کانال‌ها بایستی کاملا مهار شوند.
3- کانال‌ها بایستی در مسیرهای مورد نیاز عایق شوند.
4-‌ درکانال‌ها باید از نظر نشتی هوا جلوگیری شود.
5- کلیه لبه‌های کانا‌ل‌ها باید در جهت جریان باشند.
6- کانال‌ها باید از ورق استاندارد از نظر ضخامت ساخته شود.
7- انتهای هر انشعاب کانال باید دریچه هوا باشد.
با توجه به طولانی شدن مطلب و تخصصی بودن آن بحث بالانس بودن هوا در منازل و چگونگی انجام آن را به مقالات بعدی موکول می‌کنم به هر صورت این مطالب به منظور آشنایی کلی عزیزان با دانش تاسیسات ساختمان می‌باشد بنابراین در صورت وجود سوالات تخصصی و یا داشتن مشکلات خاص تاسیساتی می‌توانید با من تماس بگیرید. ایام خوش