عبدالشکور، احسن (Abdul Shakoor , Ahsan ) از اهالی لاهور پاکستان فعلی. تخصص: خاور‌شناسی زبان و ادبیات فارسی. مدارک تحصیلی او لیسانس زبان و ادبیات فارسی از دانشکده دولتی لاهور، لیسانس حقوق و فوق‌لیسانس ادبیات فارسی از دانشگاه علیگره و دکترای ادبیات فارسی از دانشگاه پنجاب است. در سال 1333 شمسی از طرف دولت پاکستان برای گذراندن یک دوره تحصیلی در دانشگاه تهران به ایران رفت و موفق به دریافت فوق لیسانس زبان‌های باستانی ایران گردید. پیش از تجزیه کشور هندوستان به دو کشور هند و پاکستان به عنوان دانشیار زبان فارسی در "آنگلو - عربیک کالج" و در دانشگاه دهلی تدریس می‌کرد. با تشکیل کشور پاکستان به لاهور رفت و در اُرینتل کالج دانشگاه پنجاب به تدریس پرداخت. وی درسال 1357 1358 ش استاد ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد شد. مسافرت‌های دیگری هم به ایران برای شرکت در کنگره‌ها به عنوان عضو هیات حسن تفاهم داشت و با بیشتر نویسندگان و شاعران معاصر ایرانی ملاقات کرده است. او سال‌ها مدیر انجمن تحقیقات پاکستان و نیز سردبیر نشریه آن انجمن بود. عبدالشکور درسال 1966 از سوی دولت وقت ایران به خاطر خدماتش در شناساندن ایران به مردم پاکستان، نشان سپاس دریافت کرده است (1).
وی یکی از خاور‌شناسانی است که درباره شادروان علامه دکتر اقبال لاهوری شاعر مشهور پاکستانی که بیشتر آثار خود را به زبان فارسی سروده تحقیقات عمیقی نموده و علاقه خودش و دکتر محمد اقبال را به ایران و زبان فارسی را خاطر نشان کرده است. بیشتر آثار او درباره اقبال لاهوری است و به جد یکی از متخصصان آثار فکری و فلسفی و ادبی دکتر محمد اقبال پاکستانی است و کتاب‌ها و مقالات زیادی هم درباره ادبیات فارسی و نویسندگان و شاعران ایرانی و شعر نو ایران نوشته و منتشر کرده است. ناگفته نماندکه علامه دکتر اقبال لاهوری خود یکی از ایران‌شناسان معروف است و شرح حالش را هم در این سلسله مقالات قبلا در همین نشریه نوشته‌ام. مطلبی که لازم است اینجا ذکر کنم معمولا خاورشناسان کشورهای غربی برای یکی از خواسته‌های خود که انتصاب به ماموریت دیپلوماسی یا سیاسی و یا جاسوسی در شرق و یا کسب کرسی تدریس در دانشگاه‌ها و یا خدمت به دولت‌های متبوعه خود و یا ترقی در درجات حزبی و دولتی و یا خدمت برای اثبات عقاید حزبی و دینی خود و به ندرت برای علاقه شخصی خود به یکی از جوامع شرقی به مطالعات خاور‌شناسی روی می‌آورند ولی خاورشناسان هندی و پاکستانی و افغانستانی و یا کشورهای همسایه ایران بیشتر برای علاقه شخصی خود به شرق‌شناسی جذب می‌شوند زیرا اغلب زبان فارسی جزء منابع تاریخی و فرهنگی و تمدن محل تولد خودشان است یا در مدت زمانی نه چندان پیش بوده است و با روی آوردن به ایران شناسی در واقع با تاریخ و فرهنگ ملی خودشان در گذشته بیشتر آشنا می‌شوند واین موضوع درباره خاورشناسان ارمنستان وگرجستان و جمهوری آذر‌بایجان و کشورهای آسیای میانه و افغانستان و پاکستان و هندوستان و عراق و ترکیه و برخی کشورهای عربی و ... هم شامل می‌شود.
نگاهی به بعضی از آثار مهم ایران‌شناسی عبدالشکور احسن:
1- سعید نفیسی ادیبی بی‌نظیر (Said Naficy a prodigy Litrator ( چاپ لاهور 1956.
5 - گرایش‌ها در نثر نو فارسی ( Trends in Modern Persian Prose).چاپ لاهور 1962.
6- شعر ایرانی پیش از اسلام ( Pre-Islamic Iranian Verse)چاپ لاهور 1962.
7- دستور زبان فارسی نوین (Modern Persian Grammar ).چاپ لاهور1962.
8- زبان‌های باستانی ایران (Ancievt Languages of Iran ) چاپ 1965 لاهور.
9- گرایش‌های نو در زبان فارسی ( Modern Trends in the Persian Language ) چاپ 1976.
10- مطالعاتی در زبان و ادبیات فارسی ( Studies in Persian Language and Literature ). چاپ 1966 اسلام‌آباد.
11- آواشناسی و زبان عامیانه ایرانی / صوتیات اور زبان عامیانه دانشگاه پنجاب چاپ 1958.
12- زمینه‌های سیاسی و اجتماعی ادبیات فارسی معاصر/ جدید فارسی ادبی سیاسی آور سماجی پس منظر چاپ لاهور 1958.
13- دکتر سر محمد اقبال فیلسوف شاعر مشرق‌زمین ( Dr Sir Muhammad Iqbal Poet Philosopher of the East) چاپ لاهور 1950.
14- انقلابات از او سرمشق می‌گرفتند (زندگانی و دست‌آوردهای سید جمال‌الدین)"Revolutions Followed his Footprints /Life and Achievement of Sayyid Jamalu,d-Din) چاپ لاهور 1959.
15- تاریخچه تعلیم و تربیت در ایران (History of Education in Iran ) چاپ لاهور 1961.
16- تجدید حیات فکری در ایران ( Intellectual Renaissance in Iran ) چاپ لاهور 1962.
17- نوروز ایرانیان (The Iranian Nauruz) چاپ لاهور 1963.
18- تجدید حیا ت ایرانی درتاریخ فلسفه اسلامی (The Iranian Renaissance in the History of Muslim Philosophy ) چاپ ویسبادن آلمان 1966.
19- وام واژه‌های غربی در زبان فارسی نوین (Western Loan-Words in Modern Persian) چاپ 1969.
20- ایران کی پهلوی خواب کی تعبیر (تعبیر خواب پهلوی) چاپ لاهور 1938.
21- ایران مین تحریک آزادی (نهضت آزادی در ایران) چاپ لاهور 1948.
22- ایران کی جد و جهد آزادی اور عهد حاضر کی فارسی شعراء (نهضت آزادی خواهی ایران وشعرای پارسی گوی معاصر چاپ لاهور 1950. 23- ایرانی دراماکا ارتقاء(پیشرفت داستان‌های نمایشی در ایران) چاپ لاهور 1950. 24- پاکستان اور ایران کی تاریخی روابط( روابط تاریخی پاکستان وایران ) چاپ 1961.
25- نادر نادر‌پور مجله اقبال لاهور 1961.
26- دستنبو اثری از غالب دهلوی لاهور دانشگاه پنجاب (تصحیح ).
27- مقالات منتخبه چاپ لاهور اورینتال کالج (گردآوری با همکاری).
28- مهر نیمروز اثر میرزا غالب چاپ لاهور انتشارات دانشگاه پنجاب (تصحیح).
29- گنج دانش چاپ تعلیمی مرکز اردو بازار لاهور.
30- مقالات احسن چاپ شعبه فارسی یونیورسیتی کالج پنجاب لاهور.
31- اسب در ایران باستان.
32- برخی اشکالات تلفظی در واکه‌های زبان فارسی (Some Pronunciation Problems in Persian Vowel Sounds) چاپ 1963.
33- زادگاه رابعه بنت کعب (The Home-Town of Rabi,ah Bint-I Ka, b (-
34- قند پارسی (نصاب فارسی برای دبیرستان‌ها ) و بسیاری از مقالات وکتب در باره ادبیات ایران دوران اسلامی و پیش از اسلام و فلسفه و افکار دکتر محمد اقبال و آثار فارسی او و سایر شعرای فارسی زبان هند و پاکستان و ایران امروز.
منابع وماخذ:
1-گروه مؤلفان و مترجمان: فرهنگ خاورشناسان جلد اول ص187 چاپ تهران 1376 و محمد رستمی: ایران‌شناسان و ادبیات فارسی ص529-530 چاپ تهران 1390 هر دوکتاب از انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
 | محمد علی اختری سردفتر باز نشسته اسنادرسمی ، ساکن تورنتو است 905-758-9325 |
