حقیقت این است که تولید و استفاده از سوخت‌های فسیلی‌ (نفت و گاز و به ویژه نفت ماسه‌ای کانادا) بسیار زیان‌بار و آ‌لوده‌کننده برای حال و آینده، کاناداییان و مردم سراسر جهان است. به آسیب‌های شگرف، و کلان و انبوه بیماری‌ها اشاره خواهم کرد. این حق مردم است که گروه‌ها و سازمان‌های دفاع از محیط‌زیست و مبارزه با آلودگی و آلوده‌سازها (چه فرد، چه شرکت، چه دولت، چه سیاستمدار) را تشکیل بدهند، در آنها فعالیت کنند و آگاهی مردم را در این زمینه رشد دهند و افشاگری کنند.
اما ماجرای نفت و لوله‌های نفتی کانادا سخت پیچیده، پشت پرده‌ای و هزار‌تویه می‌باشد.

اما حقایق تاکنون آشکار شده:

کانادا قرار بوده است سه خط لوله انتقال ‌نفت داشته باشد:
اول: خط لوله کی‌استون که نفت کانادا را قرار بود به آمریکا ببرد و به دلایلی چند، از جمله مخالفت محیط‌زیستی بومیان آمریکا و کانادا متوقف شد (1). اکنون پس از روی کار آمدن ترامپ، وی برخلاف اوباما کشیده شدن این خط را تایید کرد، اما راه‌اندازی این خط در این زمان تقریبا غیر‌ممکن می‌نمایاند.
دوم: قرار بود از کبک عبور کند و به ایالت‌های شرقی کانادا و ‌کنار اقیانوس برسد که در کبک متوقف شده است. این خط لوله که در دو مسیر به نام‌های "انبریج نورتن گیت‌وی" (2) و "انرژی ایست" شناخته می‌شود در ابتدا توسط فعالان محیط زیست و دولت‌های کبک به حالت ایستایی در آمد (3) و سرانجام جاستین ترودو آنها را ملغی کرد (1). و اما پرسشی که برخی مطرح می‌کنند اینست که آیا کبک می‌ترسد اگر خط لوله به استان‌های شرقی کانادا برسد و از‌ آنجا به جهان صادر شده، آن استان‌ها رشد اقتصادی بیشتری داشته باشند و کبک رشد کُندتر؟
سوم: خط لوله "کیندر مورگان ترنس مانتین" است که قبلاً با مخالفت گرو‌ه‌های زیست محیطی و بومیان کانادا متوقف شده بود (4)، و بعلت بالا رفتن زیاد هزینه این خط شرکت طرف قرارداد از اجرای آن منصرف شد و سرانجام دولت ترودو این خطوط لوله را به قیمت گزاف 4.5 بیلیو‌ن دلار از کمپانی‌اش خرید (5). سپس با درگیری میان نخست وزیران آلبرتا (نیودموکرات و محافظه‌کار، موافق احداث خط) و بریتیش کلمبیا (نیودموکرات و سبز، مخالف احداث خط) این پروژه به دادگاه ارجاع شد و با دریافت یک رای مثبت از دادگاه به نفع آلبرتا و کانادا {به گفته وزیر دارایی فدرال، بیل مورنو، (که خودش سرمایه‌دار بزرگی است) 1150 کیلومتر طول دارد و نفت را از استان آلبرتا به سواحل بریتیش کلمبیا برای صدور به جهان می‌رساند و باعث شکوفایی صنعت نفت آلبرتا و کانادا می‌شود} قرار است از اواسط سال 2022 صدور نفت از طریق این خط لوله آغاز شود (6).
جالب توجه است که میان خود بومیان کانادا بر سر موافقت با این خط لوله، به خاطر منافع و شکوفایی اقتصادی، و یا مخالفت با آن، به دلایل زیست محیطی. اختلاف نظر است. جالب‌تر آن‌که یک شرکت از بومیان کانادا پیشنهاد خرید این پروژه را به دولت کانادا را داده پرسش‌ها در مورد منابع مالی و... و... و... (7).
دولت بریتیش کلمبیا به دلایل زیست محیطی با این پروژه مخالف است و کشمکش و مجادله میان دو حکومت آلبرتا و بریتیش کلمبیا جاری است. دولت بریتیش کلمبیا می‌‌خواهد بر علیه حکم صادر شده به دادگاه عالی کانادا شکایت و تقاضای تجدید نظر کند.
 
معمای فروش ارزان و خرید گران نفت در کانادا!!!
شگفتی، پنهان‌کاری و هجوم پرسش‌های فراوان اینجاست که چرا سیاستمداران ما نفت ما را که برای استخراج و رساندنش به بازار 26 دلار هزینه می‌کنیم (7)، به آمریکا فقط به قیمت حدود 10 دلار می‌فروشند (8)؟ چرا نفت را به قیمت گران روز، حدود 52 دلار، از عربستان می‌خرند و وارد می‌‌کنند (9)؟!!! دیوانگی نیست؟!!! مگر خرج اتمام لوله نفتی شرق و تغییرات لازمه یک پالایشگاه چقدر است که ما اینهمه ضرر کنیم؟ لازم به ذکر است که هزینه تمام شده نفت کانادا برای رسیدن به شرق فقط 15 بیلیون دلار خواهد بود و ما سالی فقط 21 بیلیون دلار بابت نفت به عربستان می‌پردازیم (9)!!!
آیا آلودگی نفتی و محیط‌زیستی در این هزار‌توی نفت با آلودگی سیاسی پیوند خورده است یا نه؟ آیا پای دریافت کمیسیون‌‌های پنهانی و آشکار در قراردادهای فروش و خرید نفت در میان است یا خیر؟
 
پالایشگاه‌های فرسوده:
پالایشگاه‌های نفت کانادا، قدیمی، فرسوده و بی‌بهره از تکنولوژی جدید و با کارآیی پایین هستند و جوابگوی تصفیه نفت و تولید فرآورده‌های نفتی پیشرفته نیستند.
از سال پیش تاکنون دو تا از این پالایشگاه‌ها دستخوش انفجار و آتش‌سوزی شدند بدون آنکه چگونگی، دلایل و علت زمانی این اتفاقات پس از بررسی اعلان شود (10 و 11). آنقدر وضعیت پالایشگاه‌های ما بد است که مجبوریم نفت خودمان را ارزان به پالایشگاه‌های آمریکایی بفروشیم تا پس از فرآوری، فرآورده‌های نفتی را از آمریکا گران بخریم و سودش برود به جیب آمریکا و نه به جیب مردم ما!!
به راستی دردناک است که این همه سال و با وجود جابه‌جایی احزاب در دولت، سیاستمداران ما نتوانسته‌اند، یا نخواسته‌اند، پالایشگاه‌های پیشرفته در کشورمان بسازند و از این نظر هم همیشه وابسته به آمریکا و سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری آنها مانده‌ایم (12).
 
هزینه کلان آلودگی:
آلودگی محیط زیست به هر گونه‌ای که باشد به تغییر آب و هوا‌، افزایش گازهای گلخانه‌ای، گرمای کره زمین، آلودگی هوا و...باعث بروز بیماری‌های جسمی و روانی گوناگون در ما و عزیزان‌مان می‌شود: سرطان‌های گوناگون، سکته‌‌های قلبی و مغزی، عقب‌افتادگی‌های گوناگون، ناتوانی‌ها، فشار خون، بیماری‌های عصبی و تنفسی، بیماری قند، افسردگی‌ها و... (13) بد نیست این‌بار که به سراغ پزشک خانوادگی‌مان می‌رویم. فهرست این بیماری‌ها را از ایشان بخواهیم تا باورمان شود ابعاد یک فاجعه انسانی را... و این تنها هزینه‌ای که می‌پردازیم نیست. آسیب‌های طبیعی و اجتماعی سنگین‌تری نیز در پی دارد: آتش‌سوزی‌های بی‌سابقه و دائمی در جنگل‌هایمان، آب شدن یخ‌های قطبی، بالا آمدن سطح دریاها و آب گرفتگی شهرها، توفان‌های دریایی، گردبادهای ویرانگر و... و چقدر بابت این بیماری‌ها و جبران فاجعه‌های طبیعی و غیرطبیعی هزینه می‌پردازیم، از بودجه‌مان، از جیب اجتماعی‌مان؟
تنها نگاهی به هزینه بخش بهداشت بیندازیم تا سرمان سوت بکشد. آیا پرداخت اندکی مالیات، که بخشی به جیب خودمان بازمی‌گردد، برای جلوگیری و جبران این فاجعه‌هایی که خود می‌آفرینیم، خیلی زیاد است؟!
حالا به برنامه‌های حزبی مخالفان و موافقان دقیق‌تر بنگریم!
 
ما می‌توانیم!
بله ما می‌توانیم، اوباما این شعار را جا انداخت (14). اما نخواست یا نتوانست به آن عمل کند؛ ترودوی خودمان هم شعار "روزها و روزگار طلایی و تغییر" (15) را داد، ولی باز هم یا نخواست یا نتوانست... اما نلسون ماندلا حرفش را زد و هم خواست و هم توانست به آن عمل کند... درست است که به هر سیاستمداری که دل می‌بندیم... اکثراً کم می‌آورند و جا می‌زنند... و پرسش: پس به چه کسی اعتماد کنیم؟
به خودمان... آری به خودمان! ما می‌توانیم جلوی نابودی کره زمین و خودمان را بگیریم! می‌توانیم جلوی تغییر آب و هوا، آلودگی، افزایش گازهای گلخانه‌ای و گرمای جهانی، ذوب شدن یخ‌های قطبی، صدمه دیدن لایه اوزون و... را بگیریم. با اندکی تغییر در خودمان و عادات‌مان... و البته در بازنگری شیوه رای دادن و انتخابات نامزدهای انتخاباتی‌مان.
 بله، ما می‌توانیم! و نمونه‌اش:
*گرتا تانبرگ (16) مبارز محیط زیست، متولد سوئد و پانزده ساله است... که یک روز (بیستم آگوست 2018 میلادی) به آلودگی محیط‌زیست و پیامدهای ویرانگرش در نابودی کره زمین و آینده جوانان فکر کرد و خواست که کاری کند... خواست و در کنار خواستنش، ایمان هم داشت که می‌تواند... به خودش، حتی به تنهایی، ایمان داشت. او آن روز سر کلاس درس نرفت... بجایش رفت جلوی پارلمان سوئد و بست نشست و اعتراض کرد. به تنبلی بزرگسالان و سیاستمداران جهان اعتراض کرد، و خواست خیلی فوری اقدام کنند برای نجات جهان از چنگال نابودی و آلودگی... سه هفته بست نشست... و یواش یواش بهش اضافه شدند. همکلاسی‌هایش... جوانان... روزنامه‌نگاران و رسانه و... و مادران زندگی آفرین.
نرم نرمک چهره‌ای معروف و سخنگو شد: مبارز جوان محیط‌زیست!!
و به خاطر روراستی‌اش و بیان یک درد مشترک، که درمان مشترک می‌طلبید،‌ در دل بسیاری جا گرفت و تحت تاثیرشان قرار داد... و از همه جا به او پیوستند، گروه گروه، از آلمان، اتریش و... تا به امروز که در 15 مارچ 2018، 1.4 میلیون دانش‌آموز و مردم عادی ‌در 112 کشور جهان به این جنبش پیوستند. در روزی که مدرسه نرفتند و برای جهانی سالم‌تر، سبزتر و سفیدتر، راهپیمایی کردند و به تنبلی و بی‌عملی سیاستمداران‌شان اعتراض کردند. اکنون جنبش "نرفتن به مدرسه به خاطر محیط‌زیست" جهانی شده، روزهای جمعه... و نام‌هایش:

- Climate Strike!
- School Strike To Climate!
- Fridays For Future!

گرتا اکنون نامزد دریافت جایزه صلح نوبل برای سال 2019 است، و همین امروز بر روی یک قایق غیرآلاینده بادبانی و خورشیدی در راه اروپا به آمریکاست تا پیامش را به گوش بزرگترین منکر و مخالف مبارزه با آلایندگی یعنی آمریکا برساند (17).
و دشمنانش: علاوه بر ترامپ که از معاهده پاریس خارج شد (18) اکنون گویا فقط جمع شرکت‌های نفتی و وابستگان، مخالف این جنبش هستند از جمله: محمد برکیندو -رئیس نیجریه‌ای سازمان اوپک (سازمان کشورهای صادر کننده نفت)- که گرتا و یاران جوانش را بزرگترین خطر موجود برای صنایع رو به رشد سوخت فسیلی می‌خواند... و گرتا از او بخاطر اذعانش در موفقیت جنبش تشکر می‌کند (19).
بله، ما می‌توانیم!

---