شرق‌شناسی- 122
اوبن، ژان (Aubin Jean) فرانسوی، تخصص: خاورشناسی تاریخ سده‌های میانه ایران، در فرانسه به دنیا آمد، وی تحصیلات خود را در رشته زبان فارسی انجام داد. پس از فارغ‌التحصیلی به ایران سفر کرد و مدت یکسال در ایران اقامت نمود و استاد کرسی زبان فارسی در دانشگاه کالیفرنیا و پژوهشگر و استاد تاریخ و فرهنگ ایران در اکول پراتیک پاریس شد.(1). سفر او به ایران در سال 1326 به بعد و در دانشگاه تهران دانشکده ادبیات از شاگردان مرحوم استاد فروزانفر بوده است. او در باشگاه دانشگاه اقامت داشته و بورسیه دولت ایران بوده است. (2)
خانم دکتر مریم میراحمدی درباره این خاورشناس فرانسوی نوشته است: ژان اوبن در زمینه تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی به ویژه عصر مغولان و نیز نقش پرتقالی‌ها در سواحل جنوبی ایران و اقیانوس هند و همچنین تاریخ تطبیقی مشرق زمین و مباحث فرهنگ هند و اروپائی تحقیق می‌کرد.(3).
دانشنامه آزاد پارسی در شرح حال ژان اوبن نوشته است که: ژان اوبن ایران‌شناس و تاریخ‌نگار فرانسوی متولد پاریس 1927 و متوفی در1998تحصیلاتش را در رشته زبان فارسی به پایان برد. برای تکمیل مطالعاتش چند بار به ایران سفر کرد. استاد زبان فارسی در دانشگاه کالیفرنیا بود. از 1964در مدرسه مطالعات عالی پاریس. تاریخ ایران دوران اسلامی، به ویژه تاریخ دوره مغول و نفوذ پرتقالی‌ها در ایران و اقیانوس هند را تدریس می‌کرد. ریاست گروه مطالعات تاریخ تطبیقی شرق در مرکز ملی پژوهش‌های علمی فرانسه را به عهده داشت. نتایج مطالعات اوبن و مورخان همراه وی درباره مطالعات اسلام‌شناسی و تاریخ تطبیقی روابط اروپا با دولت‌های خلیج فارس از قرن 16 تا قرن 19 در چندین شماره از دو نشریه ایران زمین (فرهنگ ایران زمین چاپ تهران) و اسلام و خاورمیانه و اقیانوس هند چاپ شده است(4).
یکی از خصوصیات تحقیقی ژان اوبن رساله‌ای است که درباره دگر‌گونی زبان آذربایجان در قرن هشتم هجری نوشته است به قول آقای عباس جوادی: ژان آوبن فرانسوی رساله‌ای در مورد تحول زبان مردم آذربایجان نوشته که مبتنی بر تحلیل زبان شناختی و جامعه‌شناسی کتاب "صفوة‌الصفا" نوشته ابن بزاز است. یعنی بر پایه داده‌های این کتاب (کتاب در باره شرح احوال و زندگی شیخ صفی‌الدین اردبیلی جد پادشاهان صفوی است- اختری) وضع زبان مردم و جامعه را در آن مقطع تاریخی توصیف و تحلیل می‌کند. رساله ژان اوبن بخصوص از این جهت که بوسیله "طرف سوم" (یعنی نه طرفدار پان ترکیسم و نه طرفدار پان ایرانسم) و غیر ذی‌نفع نوشته شده جالب است. نتیجه‌ای که به وضوح از رساله ایران‌شناس فرانسوی می‌توان گرفت آن است که در قرن هشتم هجری (چهاردهم میلادی) زبان اکثریت مردم آذربایجان کاملا به ترکی تبدیل نشده بود. اکثر مردم شهری و طبقات بالا و بسیاری از مردم دیگر دو زبانه یعنی متکلم هم به فارسی و هم به ترکی بوده‌اند (5). و برای ادای مطلب در این خصوص توجه خوانندگان را به مقاله مندرج در سایت تات‌رامند جلب می‌کنم که اغلب روستاها و شهرهای تات‌نشین را در استان‌‌های قزوین، تهران، اردبیل، آذربایجان شرقی، زنجان، گیلان، اصفهان، خراسان شمالی، گلستان، سمنان، مرکزی و کشورهای قفقاز، تاجیکستان، جمهوری آذربایجان (اران سابق) بمبئی در هندوستان و فلسطین را نام برده‌اند (6).
در این خصوص باید عرض کنم که شادروان احمد کسروی تبریزی خودش دو رساله در این مورد نوشته یکی رساله "شیخ صفی و تبارش" و دیگری "زبان آذری" که در هر دو رساله نظر ایشان در تغییر زبان مردم آذربایجان از تاتی که ایشان زبان آذری می‌نامد به ترکی است و به علاوه رساله "روحی انارجانی" در دست است که به زبان اجلاف تبریز یعنی زبان آذری است و آنرا آقای رحیم رضازاده ملک که خودشان اهل آذربایجان هستند چاپ و منتشر کرده‌اند و نیز رساله گویش مردم "گلین قیه" و "کرنکان" که مرحوم یحیی ذکاء چاپ کرده‌اند و خود از شاگردان مرحوم کسروی هم بود و بسیاری از گویش‌های موجود در دهات تات نشین از باکو تا خراسان و ایران مرکزی و اطراف قزوین و رامند وتاکستا‌ن (سیه دُهن) سابق و بلوک زهرا و اشتهارد موید این نظر می‌باشد و نویسنده و ایران‌شناس بزرگوار جلال آل‌احمد که در رساله‌های تات‌نشین‌های بلوک زهرا و آورازان در این‌باره تحقیق نموده‌اند. وحتی خود نویسنده این سطور از پدرم و دیگر پیرمردان روستای"نودهک" که محل تولد من و از توابع تاکستان است شنیدم که زبان مردم قریه "نرجه معرب نرگه" که دهی است در مجاورت روستای ما "نودهک" تا چند نسل پیش تاتی بوده و به تدریج به ترکی مبدل شده است ودر این جا باید ادای احترام کنم به محققانی که نظری بجز این دارند و درباره زبان آذربایجان به طرز دیگری می‌اندیشند ولی هرکدام از محققان ولو اینکه نظریات و نتیجه‌گیری ایشان با یکدیگر موافق نیست حق اظهار نظر و انتشار عقیده خود را دارند و داوری هم با صاحب نظران بدون تعصب و حب و بغض می‌باشد و باید بدانیم که ایران عزیز ما دارای زبان‌ها و اقوام و ادیان و مذاهب مختلف است که همه گل‌های این بوستان پر از گل و ریحان با بوها و رنگ‌ها و زیبائی‌ها و درخشندگی‌های مختلف نتیجه و ماحصل تاریخ وطن ما است و همه ما با هم برادر و برابریم از خوانندگان پوزش می‌طلبم که مقاله شرق‌شناسی درباره ژان اوبن فرانسوی به این مرحله کشیده شد. و در پایان نظر استاد بی‌نظیر ایران‌شناس و کتاب‌شناس مرحوم ایرج افشار را درباره این خاورشناس می‌خوانیم. مرحوم ایرج افشار می‌نویسد: در عصر حاضر دو محقق برجسته که آثار عمیق و متتبعانه دارند و دقت خود را موقوف بررسی در تاریخ ایران کرده‌اند یکی کلود کاهن (C.Cahen است و دیگری ژان اوبن J. Aubin که بدون تردید مطلع‌ترین فرد در تاریخ عصر آل‌مظفر و یکی از محققان برجسته تاریخ عهد تیموری است و علاقه خاصی به اسناد و مدارک چاپ نشده و قدیمی نشان می‌دهد (7).
نگاهی به آثار ایران شناسی ژان اوبن:
1- شاهزادگان هرمز در سده‌های سیزدهم و چهاردهم چاپ 1953.
2- نوشته‌هائی تاریخی درباره بم در عصر تیموریلان و قرا قویونلو چاپ 1333 در فصلنامه فرهنگ ایران زمین ج2ص105تا 232.
3- منابعی درباره لار در سده‌های میانه چاپ 1955.
4- مقدمه‌ای بر کتاب مجموعه در ترجمه احوال شاه نعمت‌الله ولی کرمانی مشتمل بر 1- رساله عبدالرزاق کرمانی.2- فصلی از جامع مفیدی.3- رساله عبد‌العزیز واعظی(تصحیح ومقدمه )گنجینه نوشته‌های ایرانی، نشریه ایران‌شناسی انیستیتو‌ی ایران و فرانسه ج7 چاپ تهران 1335/1956.
5- نکاتی درباره برخی اسناد آق قیونلو.چاپ.
6- حمایت و ترویج ادبی - هنری تیموریان در شیراز چاپ 1957.
7- نکاتی چند درباره مختصر مفید اثر محمد مستوفی چاپ1337/1957 در فصلنامه فرهنگ ایران زمین چاپ تهران جلد 6.
8- مطالعاتی درباره صفویه، بخش نخست. شاه اسماعیل و بزرگان عراق عجم چاپ 1959.
9- ویرانه‌های سیراف و شاهراه‌های خلیج فارس در سده‌های یازدهم و دوازدهم چاپ 1959.
10- ابو سعید‌بن محمد میرانشاه بن تیمور، سلطان تیموری چاپ 1960.
11- تاریخ ایران اسلامی چاپ 1966.
12- سیورغال قرا قویونلو در ارتباط با بلوکات بوانات، هرات و مروست چاپ 1965.
13- سنی‌های لارستان و سقوط صفویه چاپ 1965.
14- اشرافیت شهری در ایران عهد سلجوقی مورد سبزوار چاپ 1966.
15- سیاست دینی صفویه چاپ 1967-1968.
16- فیدالگو گرگور پریرا سفیر پرتقال در دربار شاه سلطان حسین. این اثر با عنوان و مشخصات زیر به فارسی ترجمه و چاپ شده است "گزارش سفیر پرتقال در دربار شاه سلطان حسین صفوی"، ترجمه پروین حکمت. چاپ تهران دانشگاه تهران 1357.
17- مناسبات سیاسی میان آق قویونلو و بهمنی‌ها چاپ 1974.
18- فرجام سربداران خراسان چاپ 1974.
19- حمایت فرهنگی در ایران عصر ایلخانیان چاپ 1975.
20 - مالکیت ارضی در آذربایجان در عصر مغول‌ها. چاپ 1976.
21- عبدالرزاق باشتینی (رهبر سربداران). چاپ 1982.
22- انقلاب شیعی و محافظه‌کاری: صوفیان لاهیجان از 1500تا 1514 چاپ 1984.
23- منتخب التولریخ معینی، تالیف معین‌الدین نطنزی تالیف 816-817 ق (تصحیح ژان اوبن. چاپ تهران 1336/1957کتابفروشی خیام.
23- مسافران (جهانگردان) اروپائی در ایران، ترجمه سیف‌الله وحید نیا. مجله وحید ج1ش 5 اردیبهشت 1343/1964 چاپ تهران.
منابع وماخذ:
1- گروه مؤلفان و مترجمان: فرهنگ خاور‌شناسان جلد اول ص458 چاپ تهران 1376 از انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
2- هوشگ اتحاد: پژوهشگران معاصر ایران جلد 5 ص251 چاپ تهران 1381 از انتشارات فرهنگ معاصر.
3- خانم دکتر مریم میراحمدی: تاریخ تحولات ایران‌شناسی دوران اسلامی ص61 چاپ تهران1395 از انتشارات کتابخانه طهوری.
4- دانشنامه آزاد پارسی: مقاله ژان اوبن.
5- سایت تات‌رامند مقاله دانسفهان برگرفته از اینتر‌نت.
6- عباس جوادی: مقاله رساله ژان اوبن درباره زبان آذربایجان 650 سال پیش از سایت اینتر‌نتی چشم‌انداز.
7- ایرج افشار: راهنمای تحقیقات ایران ص 61-62 چاپ تهران 1349 از انتشارات مرکز بررسی و معرفی فرهنگ ایران.
اوبن، ژان (Aubin Jean) فرانسوی، تخصص: خاورشناسی تاریخ سده‌های میانه ایران، در فرانسه به دنیا آمد، وی تحصیلات خود را در رشته زبان فارسی انجام داد. پس از فارغ‌التحصیلی به ایران سفر کرد و مدت یکسال در ایران اقامت نمود و استاد کرسی زبان فارسی در دانشگاه کالیفرنیا و پژوهشگر و استاد تاریخ و فرهنگ ایران در اکول پراتیک پاریس شد.(1). سفر او به ایران در سال 1326 به بعد و در دانشگاه تهران دانشکده ادبیات از شاگردان مرحوم استاد فروزانفر بوده است. او در باشگاه دانشگاه اقامت داشته و بورسیه دولت ایران بوده است. (2)
لطفا روی عکس تبلیغات زیر کلیک کنید؛ ادامه مطلب پس از این تبلیغات
دانشنامه آزاد پارسی در شرح حال ژان اوبن نوشته است که: ژان اوبن ایران‌شناس و تاریخ‌نگار فرانسوی متولد پاریس 1927 و متوفی در1998تحصیلاتش را در رشته زبان فارسی به پایان برد. برای تکمیل مطالعاتش چند بار به ایران سفر کرد. استاد زبان فارسی در دانشگاه کالیفرنیا بود. از 1964در مدرسه مطالعات عالی پاریس. تاریخ ایران دوران اسلامی، به ویژه تاریخ دوره مغول و نفوذ پرتقالی‌ها در ایران و اقیانوس هند را تدریس می‌کرد. ریاست گروه مطالعات تاریخ تطبیقی شرق در مرکز ملی پژوهش‌های علمی فرانسه را به عهده داشت. نتایج مطالعات اوبن و مورخان همراه وی درباره مطالعات اسلام‌شناسی و تاریخ تطبیقی روابط اروپا با دولت‌های خلیج فارس از قرن 16 تا قرن 19 در چندین شماره از دو نشریه ایران زمین (فرهنگ ایران زمین چاپ تهران) و اسلام و خاورمیانه و اقیانوس هند چاپ شده است(4).
یکی از خصوصیات تحقیقی ژان اوبن رساله‌ای است که درباره دگر‌گونی زبان آذربایجان در قرن هشتم هجری نوشته است به قول آقای عباس جوادی: ژان آوبن فرانسوی رساله‌ای در مورد تحول زبان مردم آذربایجان نوشته که مبتنی بر تحلیل زبان شناختی و جامعه‌شناسی کتاب "صفوة‌الصفا" نوشته ابن بزاز است. یعنی بر پایه داده‌های این کتاب (کتاب در باره شرح احوال و زندگی شیخ صفی‌الدین اردبیلی جد پادشاهان صفوی است- اختری) وضع زبان مردم و جامعه را در آن مقطع تاریخی توصیف و تحلیل می‌کند. رساله ژان اوبن بخصوص از این جهت که بوسیله "طرف سوم" (یعنی نه طرفدار پان ترکیسم و نه طرفدار پان ایرانسم) و غیر ذی‌نفع نوشته شده جالب است. نتیجه‌ای که به وضوح از رساله ایران‌شناس فرانسوی می‌توان گرفت آن است که در قرن هشتم هجری (چهاردهم میلادی) زبان اکثریت مردم آذربایجان کاملا به ترکی تبدیل نشده بود. اکثر مردم شهری و طبقات بالا و بسیاری از مردم دیگر دو زبانه یعنی متکلم هم به فارسی و هم به ترکی بوده‌اند (5). و برای ادای مطلب در این خصوص توجه خوانندگان را به مقاله مندرج در سایت تات‌رامند جلب می‌کنم که اغلب روستاها و شهرهای تات‌نشین را در استان‌‌های قزوین، تهران، اردبیل، آذربایجان شرقی، زنجان، گیلان، اصفهان، خراسان شمالی، گلستان، سمنان، مرکزی و کشورهای قفقاز، تاجیکستان، جمهوری آذربایجان (اران سابق) بمبئی در هندوستان و فلسطین را نام برده‌اند (6).
در این خصوص باید عرض کنم که شادروان احمد کسروی تبریزی خودش دو رساله در این مورد نوشته یکی رساله "شیخ صفی و تبارش" و دیگری "زبان آذری" که در هر دو رساله نظر ایشان در تغییر زبان مردم آذربایجان از تاتی که ایشان زبان آذری می‌نامد به ترکی است و به علاوه رساله "روحی انارجانی" در دست است که به زبان اجلاف تبریز یعنی زبان آذری است و آنرا آقای رحیم رضازاده ملک که خودشان اهل آذربایجان هستند چاپ و منتشر کرده‌اند و نیز رساله گویش مردم "گلین قیه" و "کرنکان" که مرحوم یحیی ذکاء چاپ کرده‌اند و خود از شاگردان مرحوم کسروی هم بود و بسیاری از گویش‌های موجود در دهات تات نشین از باکو تا خراسان و ایران مرکزی و اطراف قزوین و رامند وتاکستا‌ن (سیه دُهن) سابق و بلوک زهرا و اشتهارد موید این نظر می‌باشد و نویسنده و ایران‌شناس بزرگوار جلال آل‌احمد که در رساله‌های تات‌نشین‌های بلوک زهرا و آورازان در این‌باره تحقیق نموده‌اند. وحتی خود نویسنده این سطور از پدرم و دیگر پیرمردان روستای"نودهک" که محل تولد من و از توابع تاکستان است شنیدم که زبان مردم قریه "نرجه معرب نرگه" که دهی است در مجاورت روستای ما "نودهک" تا چند نسل پیش تاتی بوده و به تدریج به ترکی مبدل شده است ودر این جا باید ادای احترام کنم به محققانی که نظری بجز این دارند و درباره زبان آذربایجان به طرز دیگری می‌اندیشند ولی هرکدام از محققان ولو اینکه نظریات و نتیجه‌گیری ایشان با یکدیگر موافق نیست حق اظهار نظر و انتشار عقیده خود را دارند و داوری هم با صاحب نظران بدون تعصب و حب و بغض می‌باشد و باید بدانیم که ایران عزیز ما دارای زبان‌ها و اقوام و ادیان و مذاهب مختلف است که همه گل‌های این بوستان پر از گل و ریحان با بوها و رنگ‌ها و زیبائی‌ها و درخشندگی‌های مختلف نتیجه و ماحصل تاریخ وطن ما است و همه ما با هم برادر و برابریم از خوانندگان پوزش می‌طلبم که مقاله شرق‌شناسی درباره ژان اوبن فرانسوی به این مرحله کشیده شد. و در پایان نظر استاد بی‌نظیر ایران‌شناس و کتاب‌شناس مرحوم ایرج افشار را درباره این خاورشناس می‌خوانیم. مرحوم ایرج افشار می‌نویسد: در عصر حاضر دو محقق برجسته که آثار عمیق و متتبعانه دارند و دقت خود را موقوف بررسی در تاریخ ایران کرده‌اند یکی کلود کاهن (C.Cahen است و دیگری ژان اوبن J. Aubin که بدون تردید مطلع‌ترین فرد در تاریخ عصر آل‌مظفر و یکی از محققان برجسته تاریخ عهد تیموری است و علاقه خاصی به اسناد و مدارک چاپ نشده و قدیمی نشان می‌دهد (7).
لطفا روی عکس تبلیغاتی کلیک کنید؛ ادامه مطلب پس از این تبلیغات
لطفا روی عکس تبلیغاتی کلیک کنید تا برای شما شماره بگیرد؛ ادامه مطلب پس از این تبلیغات
1- شاهزادگان هرمز در سده‌های سیزدهم و چهاردهم چاپ 1953.
2- نوشته‌هائی تاریخی درباره بم در عصر تیموریلان و قرا قویونلو چاپ 1333 در فصلنامه فرهنگ ایران زمین ج2ص105تا 232.
3- منابعی درباره لار در سده‌های میانه چاپ 1955.
4- مقدمه‌ای بر کتاب مجموعه در ترجمه احوال شاه نعمت‌الله ولی کرمانی مشتمل بر 1- رساله عبدالرزاق کرمانی.2- فصلی از جامع مفیدی.3- رساله عبد‌العزیز واعظی(تصحیح ومقدمه )گنجینه نوشته‌های ایرانی، نشریه ایران‌شناسی انیستیتو‌ی ایران و فرانسه ج7 چاپ تهران 1335/1956.
5- نکاتی درباره برخی اسناد آق قیونلو.چاپ.
6- حمایت و ترویج ادبی - هنری تیموریان در شیراز چاپ 1957.
7- نکاتی چند درباره مختصر مفید اثر محمد مستوفی چاپ1337/1957 در فصلنامه فرهنگ ایران زمین چاپ تهران جلد 6.
8- مطالعاتی درباره صفویه، بخش نخست. شاه اسماعیل و بزرگان عراق عجم چاپ 1959.
9- ویرانه‌های سیراف و شاهراه‌های خلیج فارس در سده‌های یازدهم و دوازدهم چاپ 1959.
10- ابو سعید‌بن محمد میرانشاه بن تیمور، سلطان تیموری چاپ 1960.
11- تاریخ ایران اسلامی چاپ 1966.
12- سیورغال قرا قویونلو در ارتباط با بلوکات بوانات، هرات و مروست چاپ 1965.
13- سنی‌های لارستان و سقوط صفویه چاپ 1965.
14- اشرافیت شهری در ایران عهد سلجوقی مورد سبزوار چاپ 1966.
15- سیاست دینی صفویه چاپ 1967-1968.
16- فیدالگو گرگور پریرا سفیر پرتقال در دربار شاه سلطان حسین. این اثر با عنوان و مشخصات زیر به فارسی ترجمه و چاپ شده است "گزارش سفیر پرتقال در دربار شاه سلطان حسین صفوی"، ترجمه پروین حکمت. چاپ تهران دانشگاه تهران 1357.
17- مناسبات سیاسی میان آق قویونلو و بهمنی‌ها چاپ 1974.
18- فرجام سربداران خراسان چاپ 1974.
19- حمایت فرهنگی در ایران عصر ایلخانیان چاپ 1975.
20 - مالکیت ارضی در آذربایجان در عصر مغول‌ها. چاپ 1976.
21- عبدالرزاق باشتینی (رهبر سربداران). چاپ 1982.
22- انقلاب شیعی و محافظه‌کاری: صوفیان لاهیجان از 1500تا 1514 چاپ 1984.
23- منتخب التولریخ معینی، تالیف معین‌الدین نطنزی تالیف 816-817 ق (تصحیح ژان اوبن. چاپ تهران 1336/1957کتابفروشی خیام.
23- مسافران (جهانگردان) اروپائی در ایران، ترجمه سیف‌الله وحید نیا. مجله وحید ج1ش 5 اردیبهشت 1343/1964 چاپ تهران.
منابع وماخذ:
1- گروه مؤلفان و مترجمان: فرهنگ خاور‌شناسان جلد اول ص458 چاپ تهران 1376 از انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
2- هوشگ اتحاد: پژوهشگران معاصر ایران جلد 5 ص251 چاپ تهران 1381 از انتشارات فرهنگ معاصر.
3- خانم دکتر مریم میراحمدی: تاریخ تحولات ایران‌شناسی دوران اسلامی ص61 چاپ تهران1395 از انتشارات کتابخانه طهوری.
4- دانشنامه آزاد پارسی: مقاله ژان اوبن.
5- سایت تات‌رامند مقاله دانسفهان برگرفته از اینتر‌نت.
6- عباس جوادی: مقاله رساله ژان اوبن درباره زبان آذربایجان 650 سال پیش از سایت اینتر‌نتی چشم‌انداز.
لطفا روی عکس تبلیغات زیر کلیک کنید؛ ادامه مطلب پس از این تبلیغات
7- ایرج افشار: راهنمای تحقیقات ایران ص 61-62 چاپ تهران 1349 از انتشارات مرکز بررسی و معرفی فرهنگ ایران.
لطفا روی عکس تبلیغات زیر کلیک کنید؛ ادامه مطلب پس از این تبلیغات
 |
