روز 5 دسامبر، فیلم دیگر او با نام "آواز خدا" در کتابخانه فوریو اکران عمومی خواهد داشت. فیلمی که روایت کهنسالترین تنبورنواز ایران، سید قدمیار حسینی را به زیباترین شکلی به تصویر میکشد
روز 5 دسامبر، فیلم دیگر او با نام "آواز خدا" در کتابخانه فوریو اکران عمومی خواهد داشت. فیلمی که روایت کهنسالترین تنبورنواز ایران، سید قدمیار حسینی، را به زیباترین شکلی به تصویر میکشد. قدمیار در سن 120 سالگی در روستایی کوچک در غرب ایران درگذشت. ما که این فیلم را در اکران خصوصی دیده بودیم، برآن شدیم با عارف گفتگویی داشته باشیم تا ضمن آشنایی شما با موضوع فیلم، بگوییم که اگر دلتان برای دیدن فیلمی پر از بوی صفا و مهر و فرهنگ کهن ایرانی تنگ شده، این همان است و دیدنش را از دست ندهید.
***
عارف جان، فکر میکنم به قدر کافی در بین ایرانیان تورنتو شناخته شده هستی، پس اگر موافقی برویم سراغ این فیلم تا خوانندگان بتوانند بیشتر با ساخت و چگونگی تولید آن آشنا شوند.
من هم متشکرم از این فرصت و خیلی خوشحال میشم که در این زمینه اطلاعات بیشتری در اختیار خوانندگان قرار دهم.
در سینمای مستند خارج از ایران ،هر چند ده سال به زحمت یکی دوتا فیلم مستند سینمایی میسازیم که اکثرا به اکران نیمه عمومی هم نمیرسند (چه برسد به عمومی)، چرا فیلمهای مستند سینمایی تو مثل " آواز خدا" و یا "ماگادان" اینهمه موفق میشوند؟
در مورد تولید، مشکلات پروسه ساخت این فیلم کمی برایمان تعریف کن
مهمترین چیزی که در فیلم وجود دارد و خودت دوست داری مردم با آن ارتباط برقرار کنند چه چیزی است؟
بیشترین عامل موفقیت یک فیلم، فیلمنامه (سناریو) آن است، چه تکنیکهایی را برای موفقیت فیلمت در سناریو بکار میگیری (با توجه به اینکه حتی فیلمهای مستند هم سناریو دارند)؟
برای من چه در نوشتن به عنوان یک یادداشت روزانه و یا نقد یک فیلم، و چه نوشتن برای یک سناریو، و به طور کل در هر کار هنری که میکنم مهمترین چیز، یافتن راهی برای جذب مخاطب عام و مخاطب خاص است. هر هنرمندی برای خلق اثرش، گرایش، سلیقه و متد و جهانبینی خاص خودش را دارد اما برای من مهمترین عامل لمس اثر و تاثیر محتوایی آن روی مخاطب است. برای مثال فیلم مستند بازماندهای از ماگادان را هر فیلمسازی میتوانست با توجه به داستان فیلم با فرم خاص خودش بسازد اما من روشی انتخاب کردم که خوشبختانه هنوز بعد از سالها دیده میشود و خیلی از جوانها به لحاظ تاثیر محتوایی آن بارها فیلم را دیدهاند و معتقدند که عناصر ساختاری قصه و فیلم توانسته آن حس امید و شوق زیستن را در آنها القا کند. به نظر شما چه چیزی در این جهان معاصر که انسان تنها را با بحران بیامیدی و بیانگیزگی به زندگی مواجه کرده میتواند اینقدر اهمیت داشته باشد. این طبیعی است که خیلی از کارشناسان سینمایی به لحاظ فرم و روایت، این فیلم را دوست نداشته باشند. به هر حال من در حد توان خودم دغدغه خودم را با همه مشکلات برای ساخت آن به تصویر کشیدم.
تکنیک استفاده از "صدای راوی" معمولا از اثرگذاری فیلم کم میکند اما در "آواز خدا" به موقع میآید و بیننده را به فیلم دوباره پیوند میدهد تا آنجایی که حتی نقطه اوج فیلم هم با "صدای راوی" بوجود آمده، چرا این کار را انجام دادی و برای موفقیتش چقدر وقت صرف کردهای؟
آواز خدا مستندی بر پایه پژوهش و تحقیق است. در این فیلم یک راوی که خود فیلمساز باشد و دیگری که یک موسیقیدان و پژوهشگر است نقش اساسی در روایت موضوع و قصه فیلم دارند. اما آنچه که فیلمساز به عنوان راوی انجام میدهد انتقال اطلاعاتی است که لازم بوده و جدا از توضیحات پژوهشگر حاضر در فیلم میباشد. این روایت گاهی نقطه نظرهای خود فیلمساز و گاهی جمعآوری متون ادبی در ارتباط با موسیقی و ساز تنبور بوده که فقط از طریق روایت میتوانست کارکرد و تاثیر داشته باشد.
با توجه به اینکه فیلم در روستاها و میان مردم عادی که هنرپیشه نیستند میگذرد، چگونه این افراد عادی موفق شدند شخصیتسازی کنند و چطور این شخصیتسازی توانسته به همذاتپنداری و ارتباط عمیق بیننده با فیلم کمک کند؟
روستائیانی که در فیلم حضور دارند در واقع خودشان هستند و چون اینها ذاتا آدمهای خالص و بیبغض و مهربانی هستند که صمیمانه از شخصیت اصلی فیلم یعنی سید قدمیار، پیر تنبور نواز روستایشان و خاطراتشان با او سخن میگویند، ناخودآگاه در دل بیننده مینشینند و آن حس همذاتپنداری که مورد نظر شماست را ناخواسته به وجود میآورند.
در فیلم چند صحنه با پهباد گرفته شده که خیلی تاثیرگذار هستند، مشکلات فیلمبرداری این مستند چه چیزهایی بوده است؟
یکی ازمشکلات فیلمبرداری مسئله داشتن یک تیم کامل با وسایل مجهز بود که به علت کمبود بودجه مالی به دشواری انجام میشد، بطوریکه گاهی خودم به عنوان دستیار فیلمبردار و یا هر جا که کمبود نیرو بود کمک میکردم. من در مجموع به دلیل سفر به شهرهای مختلف ایران از تهران و کرج تا شهرها و روستاهای استان کرمانشاه، به دلیل این مشکلات، از سه فیلمبردار برای ادامه و تکمیل کار در زمان های مختلف استفاده کردم. آن سکانسهای گرفته شده توسط دراون یا به اصطلاح فارسی پهپاد که اشاره کردید، در واقع برای استفاده از نماهای باز و گسترده از ارتفاع بالا برای جذابیت بصری و تاثیر بیشتر انتقال حس تنبورنوازان انجام گرفت.
در مورد آهنگسازی فیلم کمی توضیح دهید؟ آیا آهنگساز، موسیقی را بر اساس کل فیلم ساخته یا براساس صحنههایی که خودت در نظر داشتی؟
موسیقی متن فیلم توسط یکی از شخصیتهای اصلی فیلم به نام سید سلمان که یکی از هفت نوه تنبورنواز سید قدمیار است ساخته شده. در واقع بر اساس صحنههایی که داشتیم و توضیحاتی که در القای حس مربوط به آن صحنه میخواستم، ایشان قطعاتی را نوشته و با گروه سازنده ضبط کردند که خیلی راضی هستم.
خودت چقدر از فیلم راضی هستی و اگر قرار بود قسمتی از آن را دوباره بگیری یا تغییر بدهی، آن کدام قسمت فیلم میبود؟
آواز خدا سه موضوع را در یک مستند تلفیق کرده که هر کدام به تنهایی میتواند یک مستند جداگانه بلند باشد. اول خود سید قدمیار پیرترین تنبور نواز ایران و زندگی شخصی و اجتماعی او؛ دوم اندیشههای و باورهای دینی و عرفانی سید قدمیار یا همان دین یارسان یا آیین اهل حق؛ و سوم خود ساز تنبور و جایگاهش در یک تاریخ چند هزار ساله. اما من تلاش زیادی کردم که فیلم هر سه اینها را فقط به وسیله خود تنبور به هم مرتبط سازد. و به همین خاطر هر چه که در فیلم میبینید در ارتباط با این ساز و پیشینه تاریخی و معنوی این ساز میباشد. شخصا اگر دوباره این موضوع را کار کنم، طور دیگری غیر از این فرم نمیتوانم بسازم.
جالبترین و خاطرهانگیزترین داستانی که در طی تهیه فیلمبرداری داشتی را لطفا برایمان تعریف کن.
زیباترین خاطرات در واقع تماما به روزهای حضور من در میان مردم کرد و به ویژه نشست و برخاست با روستاییان مناطق مختلف استان کرمانشاه مربوط میشود. حس خوب بودن در طبیعتی بکر و چشمنواز با مردمی مهربان و یاریرسان و یادآوری اینکه هنوز هم در این آشفته بازار سقوط اخلاق و زیستن در جهان به دور از معنا، انسانهایی هستند که معرفت و انساندوستی را در وجودشان حفظ کردهاند.
تقریبا همه بینندگان فیلم "ماگادان" پس از پایان فیلم کاملا تحت تاثیر آن بودند و احتمالا همه آنها آن فیلم را برای همیشه در ذهن نگاه خواهند داشت، آیا نظر بینندگان (تا آنجایی که به تو گفتهاند) درباره این فیلم هم همانگونه است؟
این فیلم تا کنون چندین نمایش در شهرها و کشورهای مختلف دنیا داشته و من در برخی ازاین نمایش ها حضور نداشتم. اما به گفته کسانی که در دو اکران خصوصی در تورنتو شرکت داشتند پس از پایان فیلم تماشاگران برای مدتی از جای خود تکان نمیخوردند. حالا صحت این مدعا را باید خود خوانندگان این مطلب که قصد دیدن فیلم را دارند پس از اکران فیلم در روز 5 دسامبر تایید یا رد کنند.
تاکنون آواز خدا در چندین جشنواره بینالمللی در سراسر جهان انتخاب شده. لطفا تعدادی از موفقیتهای فیلم در جشنوارهها را ذکر کن و نیز توضیح بده که این موفقیتها چه اثری در کار بعدی تو خواهند داشت؟
فیلم در واقع هنوز در اواسط راه است چرا که هنوز برخی از فستیوالها هنوز نتیجه بازبینی داوران خود را اعلام نکردهاند. اما تا به حال منتخب رسمی فستیوالهای جهانی مونترآل، سلیمانیه و دهوک (عراق)، برنده جایزه از فستیوال فیلم کلکته (هند) و فینالیست فستیوال فیلمهای مستند مستقل هالیوود بوده و همین چند روز پیش هم جایزه دوم فستیوال جهانی دین و معنویت در مالزی را کسب کرد.
البته شاید این جوایز اهمیت زیادی نداشته باشند و تنها تاثیرشان در بیشتر دیده شدن فیلم باشد اما من جدای از فستیوالها و جوایز، به دیده شدن هر چه بیشتر فیلم و مشاهده تاثیر فیلم و تلنگری که احیانا بر تماشاگر بزند فکر میکنم. امیدوارم مانند تجربهای که با بینندگان فیلم بازماندهای از ماگادان داشتم باز هم پیر و جوان بعد از سالها پیام بدهند که بارها و بارها فیلم را دیدهاند و از تاثیر فیلم بر زندگیشان سخن بگویند. به امید آن روز
بطور خودمانی دوست داری پیش و پس از دیدن فیلم "آواز خدا" چه چیزی به بینندگان بگویی؟
دوست دارم جملهای از "دنیا کمالی" دختر جوان تنبور نواز آواز خدا را تکرار کنم: کاش روزی بیاید که هر انسانی به جای اسلحه، یک ساز در دست بگیرد.
***
دوستان برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد این فیلم میتوانید به وبسایت عارف محمدی مراجعه نمائید (اکران عمومی این فیلم چهارشنبه، 5 دسامبر 2018، کتابخانه فرویومال).
۱- ماسک ان-۹۵ بزنید، کرونا از ماسکهای معمولی رد میشود. ۲- فیلتر هوای قوی هپا بگذارید. ۳- تا جایی که میتوانید از مردم حذر کنید. ۴- تغذیه خوب و سالم داشته باشید، مقادیر زیاد ویتامین C و D مصرف کنید. ۵- بسیار ورزش کنید. ۶- اگر توانستید حتما واکسن بزنید.
درباره نویسنده/هنرمند
![]() | Arash Moghaddam آرش مقدم مدرک کارشناسی کامپیوتر و تخصص تولید رسانه دیجیتال دارد و مدیریت تولید بیش ۹ رسانه تصویری، چاپی و اینترنتی را بعهده داشته است. |
ویراستار اول: آرش مقدم؛ ویراستار نهایی: پر ابراهیمی - ویراستاری موقت: عباس حسنلو
ویراستار اول: آرش مقدم؛ ویراستار نهایی: پر ابراهیمی - ویراستاری موقت: عباس حسنلو