Culture

از خدا پنهان نیست، از شما هم پنهان نباشد آن‌که آیا شما پیش خودتان فکر کرده‌اید که چگونه این همه مکاتب مختلف و سرکاری فلسفی، سیاسی و اجتماعی بو‌جود آمده‌اند. اگر فکر نکرده‌اید چند دقیقه یا ساعتی در یک روز تعطیلی یا شبی که از فشار مشکلات فرارکرده‌اید، بروید به گوشه‌ای از این شهر بزرگ تورنتو و به این موضوع فکر کنید، شاید شما هم از این به بعد بتوانید مکتبی را پایه‌گذاری کنید.

سخن درباره استاد گرانقدر پروفسور دکتر محسن هشترودی را با این گفته او آغاز می‌کنم:"دکارت می‌گوید: می‌اندیشم پس هستم. من می‌گویم: هستم پس می‌اندیشم." چه شایسته است مطلب خود درباره این استاد نابغه ریاضی که عاشق ادبیات بود را با خاطره‌ای از او شروع کنم:‌ من در دوران نوجوانی با اندوخته کمی که از کار کردن در زادگاهم داشتم با کوله‌باری ساده از شهرستان به تهران آمدم. همیشه افتخارم این بود که اساتید و معلمین خوبی داشتم و هر چه که دارم از آنها دارم. در سال‌های دبیرستان در تهران از آنجایی که عاشق تدریس بودم در منزل افراد تدریس خصوصی می‌کردم.

از خدا پنهان نیست، از شما هم پنهان نباشد آن‌که حقیر بر اساس خصلت فضولی که در ژن بنیادی‌مان پنهان است، دور از چشم عیال و فرزندان و دوستان وهمکاران سری زدیم به سایت علف‌کشی.(برای آن که بدآموزی نداشته باشد نام علف را سانسور کرده‌ایم.) دل به دریا زدیم و یک بسته نازنین از آن خریدیم که علف‌های مذکور شبیه گل کلم بروکلی با ناز و کرشمه تمام در روی هم خودشان را به خواب غفلت‌ زده بودند. آن اکسیر اعظم را بردیم به جایی پنهانی و چون نمی‌دانستیم باید با آن چه کنیم، مقداری را در دهانمان گذاشتیم و جویدیم، آنقدر بوی بد می‌داد که نتوانستیم قورت دهیم، تف کردیم.

مطلب سخن و اندیشه را این‌بار با این سوال آغاز می‌کنم. فایده تاریخ چیست؟ از تاریخ چه چیزهایی می‌توانیم بیاموزیم؟ آیا واقعاً تاریخ چراغی برای پیمودن راه آینده است؟ حتماً شما هم در ذهنتان از این‌گونه سوالات بسیار دارید. بنابراین جواب گفتن به این سوال هم مشکل و هم ساده ولی در عین حال ضروری است. اگر به خاطر داشته باشید ما در دوران تحصیل درسی داشتیم به نام تاریخ ولی چندان به آن اهمیت نمی‌دادیم. از این جهت است که گفته‌اند وای به حال ملتی که تاریخ خود را نداند.

‌حقِ حرف زدن و حرفِ حق زدن هر دو مقوله‌ای هستند که نشان از جلوه‌های زیبای آزادی و آزادگی دارند. ما هر روز و هر ساعت هزاران حرف، مطلب، تصویر و سخن از دیگران می‌شنویم. آیا همه این حرف‌ها، حرفِ حق است؟ آیا در همه جوامع حقِ حرف زدن وجود دارد؟

از خدا پنهان نیست، از شما هم پنهان نباشد آن که این روزها در سطح جهان چه عَلَم شنگه‌ای برپاست، آن هم در نیویورک. خودمانیم، ما که یکی از افراد بشریت در روی این کره خاکی هستیم تا چند روز پیش نمی‌دانستیم این‌قدر حق و حقوق و مدافع داریم. برای اینکه بی‌مدرک و دلیل برای شما حرفی نزنیم، ما نیز مثل رفتارهای دیپلماتیک که گاهی اوقات نصف شب سفیر یا کاردانی را فرا‌خوان می‌کنند، نیمه‌های شب دیدیم نمی‌شود این همه صحبت‌های جور‌واجور را شنید و از معنی عَلَم شنگه یا اَلَم شنگه آگاهی نداشت.

از خدا پنهان نیست، از شما هم پنهان نباشد آن که به قول مولانا محمد بلخی فیل‌ها چون می‌خوابند (مخصوصاً در خارج از هندوستان) همواره خواب هندوستان می‌بینند. چون آنجا سرزمین آبا و اجدادیشان است و به آن خطه تعلق خاطر فراوان دارند.
پیل باید تا چو خُسپد اوستان
خواب بیند خطه هندوستان
خر نبیند هیچ هندوستان به خواب
خر ز هندوستان نکردست اغتراب
ذکر هندوستان کند پیل از طلب
پس مصور گردد آن ذکرش به شب

از خدا پنهان نیست، از شما هم پنهان نباشد آن که ما در حال تحقیق و تفحص در سیستم‌های رایانه‌ای این دهکده جهانی بودیم که ناگهان چشممان به آگهی خاصی درباره این موضوع روشن شد که انسان با اخذ ویزای 5 ساله کانادا که این روزها به صورت فله‌ای به همه داده می‌شود به پختگی و کمال می‌رسد.

از خدا پنهان نیست، از شما هم پنهان نباشد حکایت آن که همواره در جامعه افراد خاصی وجود دارند که آنها اغلب از جنس ابن‌الوقت‌ها، ابوالمشاغل، لمپن میرزا، سوپر بیسواد، خود روشنفکر پندار و امثال این گونه القاب هستند.

در بررسی انواع شعر فارسی، توجه به شعر سیاسی، شعر حزبی و شعر حکومتی از اهمیت فراوانی برخوردار است. شعر سیاسی که اغلب سابقه‌ای از جنبش مشروطیت به بعد دارد، در قلمرو مدح و ذم کمتر وارد می‌شود. شعر سیاسی اصولا مضمونش بر علیه حکومت و سیاست‌های غلط آن است. منظور از سیاست اشاره به معنی عام آن است یعنی آنچه که به حکومت و رفتار و اعمال او مربوط می‌شود. بنابراین شعر سیاسی شعری است که شاعر در آن حکومت را مورد سوال قرار می‌دهد یا آن که مردم را به حقوقشان واقف می‌کند و یا آدم‌هایی که سیاست‌مداران آنها را تحت ظلم و فشار قرار داده‌اند، می‌ستاید و معرفی می‌کند.