بسیاری از مطالب و مسائلی که به حضور خوانندگان عزیز می‌نگارم موضوعاتی هستند که روزانه با آنها مواجه می‌شوم و کوشش می‌کنم از نقطه نظر ‌روان‌شناسی به آنها توجه نمایم و شما عزیزان را در حد توان، آگاه و احتمالاً راهنمایی نمایم.
موضوع این نوشته خود‌باوری و یا شناخت و پذیرش خود است. اغلب ملاحظه می‌کنم که افراد آنطور که هستند خود را نمی‌بینند و آشنایی خوبی با خود ندارند. بسیاری ار مواقع خود را پایین‌تر از آنچه هستند احساس می‌کنند و خود را به دیگران معرفی می‌نمایند. چه بسا روی سخن من با افراد بالای پنجاه سال‌ باشد زیرا می‌بینم جوانانی که از وطن به ‌کانادا می‌آیند، بسیار سربلند و حتی خودباوری بالایی دارند که البته دلایل آن را می‌دانم و هنوز برایم مشخص نیست که چقدر برداشت‌های من صحیح‌اند.
نشان داد‌ن و قبول یک خودباوری درست و شخصیت محکم در واقع توانایی فرد را می‌رساند که اید‌ه‌ها و احساسات خود را اعم از مثبت و یا منفی به صورت مستقیم و رو‌راست ابراز نماید. البته با توجه به حق و حقوق دیگران که این باعث می‌شود فرد خود از اعمال خود قبول مسئولیت نماید البته بدون سرزنش و قضاوت کردن دیگران معنای دفاع کردن از خود اینست که فرد با استفاده از تکنیک‌های مختلف به کسی اجازه ندهد که او را مورد سواستفاده قرار دهد. بسیاری از مواقع افراد به شرطی به شما گوش می‌دهند که شما با حالت دفاعی و حق به جانب با آنها روبرو شوید. لیکن دیر یا زود با موقعیت‌هایی مواجه می‌شوید که فردی دیگر درخواست شما را با انواع راه‌های مختلف رد می‌کند مثل موارد زیر:
- درخواست شما را از طریق شوخی و جوک رد می‌کند.
- می‌کوشد که به شما به خاطر درخواستتان احساس گناه بدهد و آنرا رد نماید.
- موضوع مورد نظر را تغییر دهد.
- با حالت عصبانیت و خشم به درخواست شما پاسخ می‌دهد.
- از شما می‌پرسد که برای چه چنین درخواستی نموده‌اید.
- درخواست شما را انتقاد و یا مورد سوال قرار می‌دهد.
اگر افراد بخواهند از درخواست منطقی شما طفره روند و اجتناب ورزند، این خوب نیست که شما در برابر آنها کوتاه بیایید و از مقاومت خود دست بردارید بلکه شخصی محکم و مدعی است که برای احقاق حقوق و درخواست خود بسیار پابرجا و مصر و مقاوم باشد.
اجازه دهید با یک مثال ساده موضوع را روشن نمایم:
شما قصد دارید که پیراهنی را که خریده‌اید به مغازه خریداری شده پس بدهید.‌
فروشنده‌: می‌توانم به شما کمک کنم؟
شما: بله متشکرم دوست دارم این پیراهن را پس بدهم و پول آنر دریافت کنم.
فروشنده: ما معمولاً پول دریافتی را پس نمی‌دهیم، برای چی شما می‌خواهید پیراهن را پس بدهید؟
شما: می‌خواهم پیراهن را به شما پس بدهم و پول آنرا بگیرم.
فروشنده: آیا شما پیراهن را در اینجا نپوشیدید؟
شما: می‌خواهم پیراهن را به شما پس بدهم و پولم را بگیرم.
فروشنده: خوب اگر شما مطمئن هستید که پیراهن را نمی‌خواهید، من به شما کردیت می‌دهم.
شما: من کردیت نمی‌خواهم ممنون. پول آن را می‌خواهم.
فروشنده: می‌خواهید پیراهن را با پیراهن دیگر عوض کنید؟ اجازه بدهید چند پیراهن را که برای شما خیلی زیبا هستند به شما نشان دهم‌،‌ شاید آنها را بخواهید.
شما: نه ممنون. من می‌خواهم پیراهن را پس بدهم و پولم را دریافت نمایم.
فروشنده: من هرگز چنین کاری نکرده‌ام و ممکن است به دردسر بیفتم.
شما: می‌فهمم که این برای شما مشکل خواهد بود ولی به هر جهت من می‌خواهم پیراهن را پس بدهم و پولم را بگیرم.
فروشنده: باید از مسئول مغازه اجازه بگیرم.
شما: باشه.
مدیر مغازه: ممکنه به شما کمک کنم؟
شما: بله ممنون می‌خواهم پیراهن را پس دهم و پول را بگیرم.
مدیر مغازه: آیا مشکلی در پیراهن هست؟
شما: نه، می‌خواهم آن را پس دهم و پولم را بگیرم.
مدیر مغازه: من متاسفم که شما این پیراهن را دوست ندارید. این پول شما و امیدوارم که شما بتوانید در این مغازه پیراهن دیگری را انتخاب کنید و بخرید.
شما: خیلی متشکرم.
یادتان باشد که اینگونه معامله و گفتگو در زندگی زناشویی و دوستی کارساز نیست. موارد زیر تکنیک‌هایی هستند که به شما کمک می‌کنند تا از درخواست خود کوتاهی نکنید و برخواست بر حق خود فائق آئید.
به صورت آرام و ساکت آنچه را می‌خواهید تکرار نمائید (با اصرار و مداومت و پایداری) این روش را می‌توانید در موقعیت‌هایی که نمی‌خواهید آنچه را که شخص دیگر به شما پیشنهاد می‌کند انجام دهید به کار برید. برای قبول نکردن درخواست شخصی دیگر و استفاده از این تکنیک فرد باید تمرکز و توجهش روی آنچه ‌که می‌خواهد و یا آنچه ‌که نمی‌خواهد بپذیرد باشد. شما باید بر آنچه که می‌خواهید و آن تعداد که می‌خواهید بدون تغییر و یا شاخ و برگ ایستادگی نمائید. شروع آن با این جمله می‌تواند باشد. من می‌خواهم و یا دوست دارم که... روی حرف خود استوار بایستید و اگر موضوع حل نشد آنرا بارها و بارها تکرار نمائید.
حال اگر کسی شما را مورد انتقاد قرار داد باید چه کنید؟ این شامل توافق در بخشی از انتقاد نیز هست. روراست بگویید که شما با بخشی از انتقاد او موافق هستید حتی اگر به تمام انتقاد باور نداشته باشید. بسیار آرام و با صدای ملایم بدون حالت دفاعی و یا تمسخر کردن باید انتقاد را پذیرفت. اگر شما با یک انتقاد ویژه‌ای موافقت نمی‌کنید می‌توانید با اصل و کل آن که در پشت انتقاد قرار گرفته است موافقت نمائید و بگویید شما ممکن است درست بگوئید. وقتی با کسی در ابتدا موافقت کنید، وی تمایل بسیار کمی خواهد داشت که برگردد و از شما انتقاد نماید و شروع به بحث و فحص کند. اما زمانیکه با حالت دفاعی و یا بحث و فحص با فردی که از شما انتقاد کرده، برخورد کنید به آن شخص وسیله‌ای برای ایجاد اختلاف با خودتان داده‌اید. قدم موثر در اینجا اینست که بحث و گفتگو را قبل از اینکه آن شخص بتواند موضوع توافق شده را کش بدهد متوقف نمائید. مثلاً اگر دوستی به شما بگوید فکر می‌کنم اگر موهایتان را قدری کوتاه کنید مواظبت کردن از موهایتان آسانتر است. شما می‌گویید ممکنه شما درست بگوئید مواظبت از موهای کوتاه آسانتر است. استفاده از این تاکتیک در موقعیت‌هایی که شما بخواهید حداقل بحث و گفتگو را بکنید مفید است به کلامی دیگر شما نمی‌خواهید به انتقاد گوش دهید و نیز نمی‌خواهید بحث نمائید. این البته در موقعیت‌هایی که شما بخواهید با همسر و یا دوستانتان بحث باز و آشکار کنید و به آنها فرصت دهید که احساسات خود را ابراز نما‌یند و شما باید خوب گوش کنید مناسب نیست در چنین مواقعی بهتر اینست که به صورت آرام به دیگران گوش دهید تا آنها حرف خود را بزنند، سپس شما می‌توانید نکات مورد نظر خود را نیز به میان آورید و صحبت نمائید.