پس از آنکه ترامپ پیمان 23 ساله نفتا را در سال 2017 زیر سوال برد (1)؛ مذاکرات آمریکا، کانادا و مکزیک در جولای 2017 آغاز (2) و سرانجام در آخرین لحظات ضرب‌الاجل ترامپ در 30 سپتامبر 2018 با نام پیمان آمریکا - مکزیک - کانادا به نتیجه رسید (3). کانادا که در ابتدا پافشاری به مذاکرات سه جانبه می‌کرد با پرواز اضطراری فریلند به مکزیک در ژانویه 2018 سعی در توافقی زیر میزی با آن کشور برآمد تا از فشار آمریکا به خود بکاهد (4) و همین امر باعث شد تا آمریکا با امضاء یک قرارداد دوطرفه با مکزیک دیگر از خواسته‌هایش کوتاه نیاید و فشارش را به کانادا بیش از پیش کند (5). رئیس جمهور مکزیک در این میان سعی داشت تا هرطوری بود این مذاکرات را به نتیجه برساند زیرا جانشین چپ‌گرای مخالف نفتایش با چرخشی بزرگ اعلان کرده بود حاضر است برای رفع مشکل مهاجران لب مرز آمریکا، در نفتا به آمریکا امتیاز دهد (6). ترودو برای مقابله با آمریکا از همه نیروها از جمله محافظه‌کاران و مقامات دولت‌های قبلی در این راه کمک گرفت اما سرانجام شتابان پیمانی را امضاء کرد (7) که تقریبا همه بندهایش یکطرفه به نفع آمریکا بود (8).
ولی این آخر ماجرا نبود زیرا فریلند که سعی داشت با وقت‌کشی ترامپ را در انتخابات مجلس که به نفع دموکرات‌ها پیش می‌رفت تحت فشار قرار دهد، نه فقط با درخواست‌های اضافه و جدید پلوسی روبرو شد بلکه حتی نتوانسته بود درباره کلمات کلیدی بقدر کافی بحث کند و همین باعث شد تا آمریکا بتواند روی برخی معانی "دبه" در بیاورد (9). مکزیک و کانادا سعی کردند به بهانه گمرکی‌هایی که آمریکا از برداشتن آنها شانه خالی می‌کرد از زیر بار امضاء پیمان جدید در مجلس خود فرار کنند (10) اما سرانجام آمریکا با برداشتن تنها بخشی از گمرکی‌ها هر دو کشور را وادار کرد (11) تا آنها ابتدا قرارداد نفتا را در مجالس‌شان به تصویب برسانند (12 و 13) در حالیکه خود مجلس آمریکا علیرغم امضاء معاهده توسط ترامپ، از امضاء آن به بهانه عدم توافق مجلس جدید دموکرات با ترامپ جمهوری‌خواه خودداری کرد (14). حالا وقت آن رسیده بود که مجلس آمریکا هم دو کشور کانادا و مکزیک را دوباره بچلاند تا فریلند اینبار بعنوان جانشین ترودو به آمریکا و سپس مکزیک برود و مجددا هر سه کشور در 10 دسامبر 2019 امضاء تازه‌ای زیر پیمان آمریکا - مکزیک - کانادا - 2 بزنند.
 
برنده‌ها و بازنده‌ها:
البته همه کشورها می‌گویند برنده موافقت‌نامه جدید هستند اما مشخص آنست که ترامپ با گنجاندن خواسته‌هایش در موافقتنامه اول و پلوسی در موافقتنامه دوم، برنده حتمی این موافقتنامه‌ها هستند. اتحادیه‌های کارگری، صاحبان بیزنس آمریکایی و کارچاق‌کن‌های تجاری نیز جزو گروه‌هایی هستند که هریک به میزانی از این معاهده منتفع می‌شوند.
شاید بتوان کانادا را از اینکه بازنده کامل نشد، نوعی برنده به حساب آورد بخصوص اینکه توانست کمی از بازار خودرو را در کانادا نگه دارد. بزرگترین بازنده کوتاه مدت نیز مکزیک است که البته امیدوار است در بلند مدت با جذب سرمایه و داشتن کارگر ارزان شکست اولیه خود را جبران کند. چین و اروپا که در حال تنظیم قرارداد جدیدی برای گشودن بازار کانادا بودند از دیگر بازنده‌ها هستند که اکنون تصویب قراردادشان با کانادا و مکزیک به موافقت آمریکا گره خورده، البته بایستی به اینها شرکت‌های دارویی را افزود که فقط حق انحصاری فروش محصولاتشان را برای 10 سال گرفتند. قابل ذکر است که آمریکا موفق شده بندی به نام بازنگری را به قرارداد بیافزاید که طبق آن پس از مدتی خواهد توانست کل معاهده را دوباره زیر و رو کند. کشاورزان هر سه کشور جزو هم برندگان و هم بازندگان هستند.
 
تفاوت قراردادها:
علاوه بر بندهای اشاره شده در مطلب منتشره قبلی ایران استار در اینباره (7) اینها را باید به آن بیافزائیم:
1- بازنگری: قرار شد هر 16 سال این قرارداد فسخ و هر 6 سال بازنگری شود؛ آمریکا خواستار بازنگری 5 ساله و دیگران مخالف بازنگری بودند.
2- محصولات لبنی: آمریکا اکنون به جای یک درصد، حدود سه و نیم درصد از بازار کانادا را می‌گیرد؛ آمریکا خواستار 4% و کانادا همان 1% بودند؛ بازار پنیر مکزیک نیز به روی آمریکا باز شد.
3- محصولات کشاورزی: مرغ، بوقلمون، تخم‌مرغ، شراب آمریکا مجوز واردات بسیار بهتری به کانادا را بدست آوردند.
4- خودرو: کشورها برای گمرکی نداشتن بایستی 75% محصول را که قبلا 62% بود در کشورشان تولید کنند، بعلاوه 40% هر ماشین باید توسط کارگرانی با دستمزد ساعتی 16 دلار تولید شود. این یعنی همه چیز یکطرفه به نفع آمریکا!
5- گمرکی: کانادا و مکزیک می‌توانند سالیانه 800 هزار خودرو بیشتر، کانادا 32 بیلیون و مکزیک 108 بیلیون دلار  دلار قطعات یدکی بدون گمرکی به آمریکا بفرستند؛ اینها افزایش خوبی برای کانادا و مکزیک هستند اما هنوز در مقایسه با بازار آمریکا کوچکند.
6- نرخ ارز: هر سه کشور توافق کردند با نرخ ارز خود "بازی" نکنند! با توجه به اینکه نرخ ارز آمریکا بیش از همه توسط "بازار" تعیین می‌شود، وضعیت آمریکا از بقیه در این بند بهتر خواهد بود.
7- حق کپی رایت: حقوق قانونی کپی رایت در کانادا از 50 سال به 70 سال افزایش یافت که پیروزی بزرگی برای محصولات ثبت شده آمریکایی‌ست.
8- ارزش خرده کالای بدون گمرک مرزی: محصولات بدون گمرک از 20 دلار کانادایی به ازای هر فرد گذرنده از مرز به 40 دلار، و برای محصولات آنلاین از 20 دلار به 150 دلار افزایش یافت. گذرنده‌های بدون گمرک مکزیک، 50 دلار و اجناس آنلاین به 117 دلار افزایش یافت. با توجه به اینکه آمریکا صادر کننده اصلی خرده کالاها به دو کشور است این به معنای فروش بیشتر آمریکاست.
9- حل اختلاف: در صورت بروز اختلاف شکایت به حَکَم واگذار می‌شود، آمریکا خواستار رسیدگی آنها در دادگاه فقط آمریکایی بود؛ این بزرگترین موفقیت کانادا و مکزیک در مذاکرات بوده است.
10- محافظت از داروهای بدون مارک: آمریکا موفق شد سیستم محافظت‌کننده از خرید داروهای ارزان بدون مارک کانادا و مکزیک را حذف کند.

نوشته: آرش خارابی

 

---