تاسیسات-54
با "هِپا" رستگار شوید!
بعد از مدت‌ها این بار می‌خواهم به مقوله فیلتر‌های هِپا و رابطه آن با سلامتی و کم کردن و یا جلوگیری از انتشار بیماری‌ها صحبت کنم.
در زبان ساده فیلتر‌های هپا یکی از تجهیزات پیشرفته تصفیه هوا محسوب می‌شود که امروزه در لوازمی که با مکش یا دمش هوا سروکار دارند، مانند دستگاه‌های حرارتی منزل و حتی جارو برقی ها استفاده می‌شوند. این فیلتر‌ها که معمولا از در هم فشرده کردن الیاف فایبر گلاس‌، پوشال و حصیر ساخته می‌شوند‌، عمدا قطری ما بین 0.5 تا 2 میکرون دارنده که نسبت به کاربردشان متفاوت است.
"های افشینسی پارتیکیولار ایر" یا همان هپا که به معنای حذف ذرات معلق هوا با کارایی بالا می‌باشد‌، در واقع لایه‌ای است ازالیاف پلیمری به هم فشرده شده خاص که دارای منافذ ریزی می‌باشد وجود این منافذ سبب می‌شود که هوا بتواند به آسانی از این فیلتر عبور نماید‌، در حالی که ذرات بزرگتر از 0.03 میکرون در آن‌ها گیر کرده و در آن طرف فیلتر باقی می‌مانند. جذب ذرات در فیلتر‌های هپا معمولا بر سه عامل اصلی بستگی دارد. که عبارتند از‌ قطر الیاف تشکیل‌دهنده فیلتر،‌ ضخامت کلی فیلتر و سرعت عبور هوا از سطح فیلتر.
قابل اشاره است که در بسیاری از موارد جهت افزایش کارایی و طول عمر فیلتر‌، آن را به صورت آکاردئونی تا می‌نمایند. این امر سبب می‌شود که حجم زیادی از فیلتر در یک بخش کوچک فشرده شود. تا جایی که ممکن است در برخی از دستگاه‌های تصفیه هوا‌، 40 متر از سطح فیلتر را بدین صورت تا کرده و در یک دستگاه 1 متری قرار دهند.
فیلترهای هپای عرضه شده به بازار چنانکه برای استفاده در دستگاه‌های تصفیه هوا باشند‌، معمولا به شکل استوانه‌ای و دایره‌ای تولید و عرضه می‌گردند. لازم به ذکر است که مدل‌های پرکاربرد این فیلتر‌ها قابل شست و شو نمی‌باشند به همین جهت پس از پایان عمر فیلتر دستگاه‌های تصفیه هوا بهتر است اقدام به خرید فیلتر جدید نمایید‌، تا از آلودگی‌ها و مشکلات احتمالی دیگر‌، جلوگیری به عمل آید.
 
انواع فیلتر هپا
این فیلتر‌ها معمولا در انواع و رده‌های متفاوتی تولید و عرضه می‌شوند. این رده‌های مختلف هر کدام ذرات متفاوتی با قطر‌های متفاوت را تصفیه می‌کنند. با این حال معیار اصلی رده بندی فیلترهای مذکور معمولا با قطر 0.3 میکرون است. در رابطه با رده‌بندی این فیلتر‌ها هم باید اشاره کنیم که این فیلتر‌ها معمولا بر اساس میزان فیلتراسیون هوا یا مواد فیلتر شونده تعیین می‌گردد و پایین‌ترین رده این فیلتر‌ها، هپا 10 یا "اچ‌10" نامیده می‌شود‌، قابلت تصفیه ذرات معلق تا 85 درصد را داراست. برخی رده های فیلتراسیون این فیلترها عبارتند از:
هپا اچ 10  قابلت تصفیه ذرات معلق تا 85 درصد
هپا اچ 11  قابلت تصفیه ذرات معلق تا 95 درصد
هپا اچ 12  قابلت تصفیه ذرات معلق تا 99.5 درصد
هپا اچ 13  قابلت تصفیه ذرات معلق تا 99.95 درصد
هپا اچ 14  قابلت تصفیه ذرات معلق تا 99.995 درصد
 
عملکرد فیلتر هپا
در دستگاه‌هایی مانند دستگاه‌های تصفیه هوا که با واسطه یک پنکه یا همان فن‌، هوا به درون دستگاه مکش می‌شود‌، فیلتر‌های گوناگون منجمله فیلتر هپا‌، برای تصفیه هوای ورودی کاربرد دارند. عملکرد فیلتر هپا‌، همانطور که بالا‌تر هم اشاره نمودیم‌، از طریق روزنه‌های موجود در این فیلتر که فضایی در حدود ۰.۳ میکرون دارند صورت می‌پذیرد. وجود این روزنه ها باعث می‌شود که جریان هوا بتواند از فیلتر رد شود ولیکن ذرات معلق بزرگی که در هوا وجود دارد ( بزرگتر از 0.3 میکرون )‌، قادر به رد شدن نبوده و درون فیلتر باقی بمانند. این ذرات شامل آلاینده های هوا و گرد و غبار و ویروس‌های بیماری‌زا هستند. این فیلترین هوا معمولا با سه شیوه و روش اصلی به صورت همزمان ، صورت می‌گیرد. که عبارتند از:
مسدود کردن
در اینجا ذراتی که قطر حدود 100 نانومتر دارند ، در سطح بیرونی فیلتر گیر کرده و باقی می‌مانند و بدین ترتیب جریان هوای عبور کننده از فیلتر از آن ها تصفیه می‌شود.
گیرافتادن
فیلتر های هپا دارای بافت متراکمی می‌باشند‌، از این رو ذرات بزرگ تر از 1 میکرن که در مرحله قبل توانسته‌اند همراه ذرات هوا وارد فیلتر شوند‌، در میان الیاف متراکم فیلتر گیر می‌افتند و از جریان هوای عبور کننده از فیلتر جدا می‌شوند.
انتشار و پراکندگی
ذرات کوچک‌تر از 0.1 میکرون نیز به این علت که دارای حرکت نا منظم بوده و مدام جهت حرکت خود را تغییر می‌دهند‌، به دلیل این نوع حرکت خود دچار کاهش سرعت در انتشار گردیده و احتمال گیر افتادنشان در فیلتر هپا افزایش می‌یابد و از این منظر نیز هوای گذرنده از فیلتر تا حدودی از این ذرات تصفیه می‌گردد.
برطبق این موارد می‌توان دریافت که فیلترهای هپا تنها قادر به تصفیه ذرات معلق هستند و نمی‌توانند بوهای ناخوشایند‌، فرمالدهید و ترکیبات آلی فرّار را تصفیه کنند. به همین دلیل است که از فیلتر کربن اکتیو نیز در دستگاه های تصفیه هوا استفاده می‌شود.
مجموعه ذرات معلق یا " پارتیکیولار متر" مخلوطی از ذرات ریز و درشت جامد و قطرات مایع را می‌گویند که در هوا پراکنده هستند. برخی از این ذرات مانند ذرات گرد و غبار‌، خاک‌، خاکستر‌، دود و … به قدری بزرگ می‌باشند که توسط چشم غیر مسلح قبل مشاهده هستند. ولی برخی نیز به قدر ریز و کوچک هستند که تنها با استفاده از میکروسکوپ امکان مشاهده آن‌ها وجود دارد.

چرا تصفیه این مواد مهم است‌؟
ذرات جامد و قطرات مایعی که به عنوان ذرات معلق شناخته می‌شوند‌، این قابلیت را دارند که به راحتی وارد دستگاه تنفسی ما شده و آسیب‌های بسیار جدی را به سلامت بدن ما وارد کنند. در میان این ذرات‌، بزرگترین مشکل مربوط به ذرات با قطر کوچکتر از 10 میکرو‌متر است. چرا که ذرات با این اندازه می‌توانند به راحتی وارد ریه شده و حتی ممکن است وارد دستگاه گردش خون شما شده و به هر نقطه از بدن شما رفته و ایجاد اختلال نمایند. از جمله شایع‌ترین و خطرناک‌ترین بیماری هایی که ممکن است از تنفس ذرات معلق ناشی شود ، می‌توان به احتمال ابتلا به بیماری‌های ریوی مانند آنفولانزا و بیماری تازه رسیده کرونا‌ و غیره اشاره کرد!.
در پایان درست است که فیلتر‌های هپا دارای ظاهری ساده هستند و کارکردی ساده دارند ولی مطابق آنچه گفته شد می‌بینید که قطعه بسیار ارزشمندی بوده و در سلامت ما تاثیر به سزایی دارند. لذا بهتر است با استفاده از چنین وسایلی محیط کار و یا زندگی خود را سالم‌تر نگه دارید.
در پایان مثل همیشه در صورت داشتن سوال می‌توانید با من تماس بگیرید.

ایام به کام