ایران استار: تصاویر و فیلم‌های عجیبی از صف‌های طولانی خرید ارز و حتی کتک‌کاری مردم در این صف ها منتشر شده  که نشانه گسترش دلالی بیمارگونه در جامعه ایران است.
ظهر دیروز به وقت ایران ویدئویی از دعوا در پاساژ اسکان میرداماد به‌خاطر دلاردر فضای مجازی انتشار یافت که در آن چند زن و مرد بر سر خرید ارز به جان هم افتاده بودند و مشت و لگد حواله هم می‌کردند.

فیلم کتک کاری زن و مرد در تهران برای گرفتن ارز ارزان‌تر

این روزها از این صف‌ها و دعواهای ارزی در تهران زیاد اتفاق می‌افتد که در آن مردم عادی آن هم در هوای گرم تابستان برای خرید چند صد دلار از صبح در صف‌های طولانی خرید ارز قرار می‌گیرند. اما سوال این است که چرا این اتفاق افتاده و بستر اصلی شکل گیری این پدیده فراگیر در ایران چیست؟

واقعیت این است که بسیاری از این افراد نیاز عاجل و فوری به ارز ندارند اما در صف‌های صرافی‌ها می‌ایستند و حتی صابون دعوا را هم به تن می‌مالند تا از شکاف قیمت میان ارز صرافی‌ها با بازار آزاد پولی به جیب بزنند. این اتفاق روز گذشته نیز افتاد و به نوشته رسانه‌های ایران در حالی که قیمت دلار بر تابلوی صرافی‌های بانکی، ۲۲ هزار و ۷۵۰ تومان بود، ارزش این ارز در بازار به بالای کانال ۲۵ هزار تومانی رفت و حدود ساعت ۴ بعدازظهر سه دلار آمریکا در بازار آزاد با قیمت ۲۵ هزار و ۲۰۰ تومان به فروش می‌رفت.
با توجه به این قیمت ها، فاصله دلار بازار آزاد و صرافی‌های بانکی به حدود ۲ هزار و ۴۵۰ تومان رسید. این فاصله به معنای آن بود که هر فرد به ازای خرید ۲ هزار و ۲۰۰ دلار، می‌توانست بیش از ۵ میلیون تومان سود به دست بیاورد. وجود این روحیه دلالی در جامعه ایران البته با توجه به سایر متغیرهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی عجیب نیست.
 

ریشه‌ها و پیامدهای فرهنگی روحیه دلالی در جامعه ایران
محمدرضا جوادی‌یگانه- جامعه‌شناس و استاد دانشگاه تهران- در‌باره رواج روحیه دلالی در ایران گفته است:« نحوه مدیریت و ساختار اقتصادی در جامعه ایران روحیه دلالی یا شیوه زیست دلالی را تشویق می‌کند... سود حاصل از دلالی را از طریق کار مداوم نمی‌توان به‌دست آورد. در واقع کار نه‌تنها در اداره‌ها موجب ارتقای اجتماعی نمی‌شود بلکه در نظام اقتصادی هم کسی را ثروتمند نمی‌کند. بنابراین آنچه در جامعه ایرانی موجب به‌دست آوردن سود کلان می‌شود همان عمل دلالی است که به مرور به روحیه و فرهنگ دلالی تبدیل می‌شود. دلالی ویژگی‌هایی دارد که به تعبیر گوبینو- ایران‌شناس برجسته فرانسوی- دلال، فردی زرنگ، موقع‌شناس، خوش‌صحبت، متملق، پرحوصله و متقلب است. او ایرانیان زمان قاجار را افرادی مستعد برای دلالی می‌داند و می‌گوید: ایرانیان آن زمان صلاحیت قابل‌توجهی برای انجام فعالیت‌های دلالی داشتند».
از طرفی «هادی حق شناس» اقتصاددان بر این باور است که شدت گرفتن انجام کارهای غیرمولد میان مردم طبیعی است و نمی‌توان انتظار دیگری از آنها داشت. وی گفته است: «اقتصاد ایران، اقتصاد تورمی است و به هر دلیلی، تورم‌های دورقمی داریم و به هر دلیلی جزو ۱۰ درصد کشورهای جهان هستیم که چنین تورم بالایی را تجربه می‌کنیم. در نتیجه رفتار مردم از نظر من عقلایی است که به‌دنبال پناهگاه بروند. وقتی شهری بمباران می‌شود، طبیعی است که مردم به‌دنبال پناهگاه بگردند. فضای اقتصاد ایران از سنوات گذشته مرتباً با تورم بمباران شده است. این بمباران تورم آسیب زیادی به مردم زده است و آنها از طبقات بالاتر به طبقات پایین‌تر سقوط کرده‌اند. لذا به مردم حق بدهیم که وقتی اقتصاد، تورمی است، آنها به‌دنبال پناهگاه بروند».
قربانعلی تنگشیر کارشناس ارتباطات نیز آسیب‌های فرهنگی دلالی را قابل توجه می‌داند و گفته است: «ضربه ای که از ناحیه رشد غیرمولدها و سرکوب مولدها به فرهنگ کار و کارآفرینی وارد می شود، کمتر از آسیب های اقتصادی آن نیست، چرا که این فرآیند نه فقط امروز که آینده را هم تحت تاثیر قرار خواهد داد».