شرق‌شناسی-109
یان ریشار(Richard Yann) متولد شهر ژونسی فرانسه‌ در سال 1948 است. در سال 1969 از دانشگاه گرنوبل‌ لیسانس زبان‌شناسی همگانی‌ گرفت و سال بعد از دانشگاه لیون فوق‌لیسانس‌ فلسفه را دریافت نمود. از 1970 تا 1972 مدرس انستیتوی‌ فرانسوی در تهران‌ بوده است‌. پس از برگشتن از ایران به‌ به آلمان‌ رفت و از 1972 تا 1975 در دانشگاه توبینگن‌ و در فرانسه‌ در انستیتوی ملی زبان‌ها‌ وتمدن شرق‌ پاریس به تحصیل‌ در رشته مطالعات اسلامی و زبان فارسی پرداخت، در نتیجه در سال 1975 تا 1980 عضو هیات علمی‌ انستیتوی فرانسوی تحقیقات‌ در ایران بود. وئ در همین اوقات به پژوهش در زمینه آثار عبدالرزاق لاهیجی‌ پرداخت و پایان‌نامه دکتری‌اش را در‌باره "گوهر مراد" اثر عبدارزاق لاهیجی نوشت و موفق به اخذ درجه دکتری‌ در زمینه مطالعات اسلامی‌ از دانشگاه سُربن فرانسه گردید‌. بلافاصله پس از فراغت از تحصیل‌ در سُربن عازم ایران شد و سمت مترجمی‌ سفارت فرانسه را عهده‌دار گردید و در ضمن‌ پژوهشگر‌ بخش علوم اجتماعی جهان‌ ایران معاصر‌ در مرکز ملی پژ‌وهش‌ علمی‌ پاریس‌ هم بود. در سال 1983تا 1984 استاد مهمان دردانشگاه کالیفرنیا‌ در لس‌آنجلس شد و بعد به مرکز‌ مطالعات شرق میانه‌ کالج سنت آنتونی‌ دانشگاه آکسفورد پیوست و از سال  1987 تا 1988 استاد‌ تحقیقات شرقی بود‌. در سال 1992 از رساله‌ استادی خود‌ با عنوان "هویت ومدرنیته در فرهنگ ایران معاصر" در دانشگاه سوربن جدید‌ دفاع کرد و درسال 2002 تا 2003 مدیر انستیتوی‌ پژوهشی‌ فرانسه در ایران بود‌. ریشار‌ مدیر انستیتوی مطالعات ایرانی آثار و تذکره‌ها، عضو شورای علمی کتابخانه‌ ژام دارمستتر، عضو شورای مدیرت‌ سُربُن جدید، عضو کمیته‌ هیات تحریریه‌ نشریه مطالعات ایرانی، عضو‌ شورای هیات تحریریه‌ مجموعه مطالعات‌ اجتماعی- اقتصادی‌ و سیاسی شرق میانه و آسیا و عضو انجمن مطالعات ایرانی و انجمن برای پیشرفت پژوهش‌های ایرانی‌ هم بوده است‌. (1).
آقای محمد حسین نعیمی‌ در مقاله خود با عنوان یان ریشار‌ نوشته است که یان ریشار استاد مطالعات ایرانی و‌ مدیر مسئول و استاد ایران‌شناسی در دانشگاه سُربُن جدید و متخصص در تاریخ معاصر ایران، ادبیات فارسی، جامعه‌شناسی مذهبی، دین در ایران امروز و جامعه کنونی ایران است‌. وی در سال‌های 1980و 1992 دو مدرک دکترا در رشته‌های مختلف اسلامی و علوم سیاسی از دانشگاه سوربن - پاریس و دانشگاه سوربن جدید‌ در‌یافت کرد‌. وی به تحقیق در زمینه ادبیات فارسی، تاریخ معاصر ایران، دین در ایران، جامعه کنونی ایران و جامعه‌شناسی‌ تشیع‌ در ایران امروز می‌پردازد (2).
آقای مهرداد عباسی در مقدمه‌ ترجمه مقاله "شریعت سنگلجی، روحانی اصلاح‌گرای دوره رضا شاه" نوشته یان‌ریشار‌ مندرج در سایت (خانه مجاز‌)‌ در‌باره یان‌ریشار‌ نوشته است که‌: یان‌ریشار‌ مقاله شریعت سنگلجی را در سال 1365 و در زمان حضورش در ایران نگاشته و با برخی از بستگان‌ شریعت سنگلجی هم گفتگو کرده است‌. وی نه اسلام‌شناس است و نه سیاست‌شناس‌ بلکه‌ شیفته‌ و دلداده‌ ایران‌‌ و به معنای دقیق‌ کلمه ایران‌شناس است و قریب به اتفاق‌ پژوهش‌ها و نوشته‌های او‌ در سی‌ و چند سال‌ گذشته به ابعاد مختلف‌ ادبیات، دین، تاریخ، سیاست، اندیشه و فرهنگ در‌ ایران معاصر‌ اختصاص دارد. (3). یکی از کتاب‌های او به نام ایران (پیدایش جمهوری اسلامی‌) از طرف آقای سعید اسفندیار سعیدی به زبان فارسی ترجمه شده‌ و در سال 1394 چاپ گردیده که مورد انتقاد بسیار قرار گرفته است (4). و در یک مصاحبه با سایت جرس (جنبش سبز اسلامی‌)گفته است "علوم انسانی ملیت ومرزندارد.(5) و کتاب دستور زبان فارسی معاصر‌ مرحوم ژیلبر لازار را تصحیح نموده که در تاریخ اردیبهشت 1385 نشر فرهنگ معاصر آنرا چاپ نموده است‌. یان‌ریشار در سوم مارس 2015 مطابق 12 اسفند 1393 در دانشگاه ملی زبان‌ها‌ و تمدن‌های شرقی (اینالکو) وابسته به دانشگاه پاریس 3 سوربن جدید به زبان فارسی‌ سخنرانی کرده است. این همآیش در‌باره ایران‌شناسی بوده وایشان هم آخرین کتاب خود بنام (نگاهی فرانسوی‌ به کودتای 1299 را معرفی کرده است‌.(6). در دانشنامه ویکی‌پدیا انگلیسی‌ شرح مختصری در‌باره یان‌ریشار آورده و نوشته است که یان‌ریشار یک ایران‌شناس فرانسوی است و تخصص او در ایران معاصر‌ و شیعه است‌. یان‌ریشار تحصیلات خود را در زمینه فلسفه و زبان‌شناسی (دانشگاه لیون و گرونوبل‌) آغاز کرد و سپس به تحصیل در مباحث اسلام‌شناسی و زبان عربی و ادبیات فارسی در دانشگاه توبینگن آلمان ادامه داد و مدرک دکترای خود را در موسسه ملی زبان‌های شرقی‌ وتمدن‌های شرقی‌ دریافت نمود و پس از تدریس در دانشگاه‌های مختلف در انگلستان‌ از 1993 تا حال رئیس‌ و استاد دروس ایران‌شناسی ‌در دانشگاه پاریس 3 سوربُن جدید‌ می‌باشد‌ و مدتی هم رئیس انستیتوی ایران‌شناسی فرانسه در ایران بوده است‌(7.)
یان‌ریشار و تعدادی از‌ آثارش در زمینه ایران شناسی‌:
‌1- علی شریعتی پیشگام چاپ سال 1958/1979.
‌2- یادنامه هانری‌کربن چاپ 1979.
3- آیت‌الله کاشانی‌ پیشرو جمهوری اسلامی‌ چاپ لندن 1983.
‌4- اندیشه  شیعه معاصر، ترجمه خانم نیکی کدی‌. چاپ 1981.
5- اساس ایدئولوژی، تضاد بین مصدق‌ و آیت‌الله کاشانی‌. چاپ 1982.
6- اشعة‌اللمعات، لوایح جامی، اثر نورالدین عبدالرحمان بن احمد جامی (تصحیح، ترجمه، مقدمه ویادداشت‌ها‌) چاپ تهران 1373 از انتشارات اساطیر‌.
7- خاطرات بختیار چاپ 1983.
8- نقش روحانیت، گرایش‌های‌ نا‌همساز‌ در شیعه ایرانی معاصر‌. چاپ 1983.
9- حسینعلی منتظری چاپ 1985.
10- بنیاد‌گرائی‌ اسلامی در ایران چاپ 1985.
11- سازمان فدائیان‌ اسلام، جنبش بنیاد‌گرای اسلامی 01935-1956) چاپ پاریس 1985.
12- آئین تشیع چاپ 1985.
13- رادیکالیسم‌ اسلامی، شیخ فضل‌الله نوری و تاثیر آن در تاریخ معاصر ایران.چاپ 1986.
14- انیستیتوی‌ پژوهشی فرانسه در ایران چاپ1986.
15- ملی‌گرائی ایرانی چاپ 1987.
16- نقد و بررسی‌ کتاب حکمت اشراق اثر سُهروردی تصحیح هانری کربن و ژامبه‌ چاپ 1988.
17- ایران چاپ 1995.
18- اسلام در ایران چاپ 2002.
19- شریعت سنگلجی‌ عالم اصلاح‌طلب دوره رضا‌شاه چاپ 1988 که این مقاله‌ توسط آقای مهرداد عباسی‌ به فارسی ترجمه شده و در سایت(‌خانه مجازی‌)‌ در دسترس است‌.
20- بین ایران و غرب، اقتباس و جذب اندیشه‌ها و شیوه‌های غربی در‌ ایران چاپ 1994 که این کتاب تحت عنوان (ایران و اقتباس‌های‌ فرهنگی شرق از مغرب زمین‌) ترجمه به فارسی‌ از ابوالحسن سرو قد‌ مقدم و از طرف آستان مقدس رضوی در مشهد چاپ گردیده است‌.
‌21- تشکیل یک ارتش ملی در ایران چاپ 1989.
22- در سرزمین هزار و یک ادب‌ چاپ 1990‌.
23- ایران در جنگ تازه خلیج فارس چاپ 1990.
24- ایران در سده بیستم- تولد یک ملت‌ چاپ 1992.
‌25- نگاه دیگر به احمد فردید‌. چاپ 1992.
26- جامعه ایران‌ در دوره ناصرالدین شاه 1848-1896 (نقد وبررسی‌) چاپ 1993.
27- تاریخ ایران کمبریج‌: از نادرشاه تا جمهوری اسلامی (نقد وبررسی‌)چاپ 1994.
28- ایران در سده بیستم (با همکاری‌) این اثر با عنوان (ایران در قرن بیستم، برسی اوضاع سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران‌ در یکصد سال اخیر‌) به قلم عبدالرضا هوشنگ مهدوی‌ به فارسی ترجمه شده و از طرف نشر البرز درسال 1377 در تهران چاپ شده است‌.
29-‌ جنبش انقلابی در‌ ایران 1905 -1911 (نقد وبررسی‌) چاپ 1996.
30- علی شریعتی وماسینیون (با همکاری‌) چاپ 2000.
31- لوئی ماسینیون و ایران (با همکاری‌) چاپ 2000.
32- عبدالرزاق لاهیجی، فیلسوف و شاعر ایرانی دوره صفوی چاپ 2002.
33-  مقاله گفتگو‌: دکتر آدمیت و دیگران از دیدگاه یان ریشار، ترجمه باقر پرهام و ماشاالله آجودانی منتشره در مجله بخارا‌ فروردین و اردیبهشت 1387ش65.
34-‌ مقاله سرزمین هزار ویک تکریم‌ ترجمه فارسی از روئیا‌ مختار‌ چاپ شده در مجله پیام یونسکو‌ اسفند1368 ش257.
35-‌ گفتگو با یان‌ ریشار در‌باره تاریخ ایرانی‌/‌کودتای سوم اسفند 1299 و دیگر دیدگاه‌های سید‌ضیاء‌الدین‌ طباطبائی‌ معروف به "صد روز سیاه دولت سید ضیاء" منتشره در سایت تاریخ ایرانی.
‌36- ایران‌شناسی‌، جلوه‌ای‌ از روابط فرهنگی‌ از یان ریشار ترجمه فارسی‌ منتشره در مجله "نامه فرهنگ" تابستان 1374 ش4 صص4-9.
37- تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران‌ (پس از دوران قاجار) چاپ از انتشارات دانشگاه‌ کامبریج‌ در سال 2019.
‌38-شرق و غرب زاگرس، مسافرت و سیاست و جنگ‌ در ایران و عراق) نوشته ادموندز(‌مقدمه و ویرایش‌) چاپ 2015 .
39- ایران از 1800 تا امروز (تجدید نظر وتجدید چاپ‌) منتشره در 2016 در پاریس‌. و بسیاری از کتب و مقالات‌ و سخنرانی‌ها و مصاحبه‌ها در‌باره ایران و مسائل ایران معاصر و مذهب شیعه در ایران‌. 

---

منابع وماخذ‌:
1- گروه مؤلفان و مترجمان، فرهنگ خاور‌شناسان‌ ج 4 ص523 -524 چاپ تهران 1388‌ از انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی‌.
2- محمد حسین نعیمی‌ مقاله یان ریشار‌ سایت Blog Fa.com)).
3- مهرداد عباسی، مقدمه ترجمه مقاله (‌شریعت سنگاجی‌ روحانی اصلاح‌طلب دوره رضا‌شاه‌) سایت خانه مجازی‌.
‌4- سایت‌ نشریه فرهنگ جامعه، ش 2خرداد 1395.
5- سایت kodoom راه سبز‌ /جرس‌ جنبش سبز اسلامی‌.
6- سایت وزارت علوم و فن‌آوری جمهوری اسلامی ایران در اروپا‌.
‌7-‌ دانشنامه‌ ویکی‌پدیا‌ به زبان فرانسه‌: مقاله‌ یان ریشار (اصل مقاله به زبان فرانسه است و من از ترجمه انگلیسی آن بهره‌مند شدم‌).