شرق شناسی-97
تالستوف، سرگی پاولوویچ ( Tolstov, Sergie Pavlovich)"1907- 1973" تخصصش خاورشناسی باستان‌شناسی، قوم‌شناسی و تاریخ آسیای مرکزی، متولد 25 ژانویه 1907 در پیترزبورگ است. وی تحصیلات تاریخ را در دانشگاه دولتی مسکو در سال 1930 به پایان رسانید و در 1943 به اخذ درجه دکتری نائل گردید. او قبل از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه از سال‌های 1926تا 1929 کارمند علمی در موزه ایالتی مسکو بود و از 1929 تا 1936در موزه ملل اتحاد شوروی کار می‌کرد و بعد از آن تا سال 1943 کارمند علمی در انستیتو تاریخ فرهنگ مادی بود و بعد تا سال 1969 تصدی امور باستان‌شناسی و قوم‌شناسی و ریاست هیات اعزامی به خوارزم را عهده‌دار شد. وی که در 1943 به درجه پروفسوری رسیده بود در ضمن مدیر گروه آموزشی و رئیس دانشکده تاریخ دانشگاه مسکو و سرپرستی انستیتوی خاورشناسی آکادمی علوم اتحاد شوروی و رئیس انستیتوی خاورشناسی هم بود و مقام دانشمند برگزیده تاجیکستان را هم کسب کرد.او در این فاصله به ریاست انجمن فلسطین روسیه و عضویت وابسته آکادمی علوم شوروی و عضویت در آکادمی علوم جمهوری ازبکستان و عضویت وابسته به آکادمی علوم آلمان شرقی انتخاب گردیده و به رتبه دانشمند برگزیده جمهوری خودمختار قره قالپاق هم برگزیده شد. تالستوف در کنگره‌های شرق شناسان 1954 در مونیخ و1960 در مسکو و کنفرانس بین‌المللی باستان‌شناسی آسیا در هند وچند کنگره دیگر درمسکو و پاریس هم شرکت داشت. وی درسال 1949 به پاس تالیف اثر ارزنده علمی خوارزم باستان موفق به در‌یافت جایزه استالین گردید. این خاورشناس دانشمند در 28 دسامبر 1976 در مسکو در‌گذشت (1).
تالستوف که یکی از فعال‌ترین باستان‌شناسان و قوم‌شناسان روسیه بود در سال 1938 میلادی در 31 سالگی از سوی آکادمی علوم به سرپرستی علمی هیات کاوش‌های باستان‌شناسی خوارزم برگزیده شد و سراسر عمر خود را در کویر‌ها و شن‌زارهای خشک و سوزان جنوب دریاچه خوارزم (ارال) صرف کاوش و پژوهش در خوارزم باستان کرد. کاوش‌ها و مطالعات تالستوف در خوارزم به اندازه‌ای گسترده است که نام او با نام خوارزم عجین شده و مطالعات خوارزم‌شناسی بدون او نا‌ممکن است. دامنه جغرافیائی پژوهش‌های تالستوف تقریباً برابر است با حوزه نام‌های جغرافیائی اوستا در بند چهاردهم مهر یشت و نخستین فر گرد وندیداد، یعنی خوارزم، سُغد نسا و مرو. هیات باستان‌شناسی زیر نظر تالستوف را حدود بیست دانشمند باستان‌شناس، قوم‌شناس، زبان‌شناس، زمین‌شناس و معمار، ده‌ها کویر‌نورد و راهنمایان محلی، لشکری از افزار‌مندان و کارگران ساده و نیمه متخصص، چندین هواپیما‌ی اکتشافی و ده‌ها کامیون نفر بر و ابزار بر و بیشماری از پیشرفته‌ترین ابزار‌های زمان خود همراهی می‌کرده است. تالستوف در مدت حدود سی سال سراسر سرزمین خوارزم را از زمین و هوا در می‌نوردد و بسیاری از محوطه‌های باستانی را برای نخستین بار شناسائی و حفاری می‌کند. کاوش در "توپراق قلعه" مرکز شاهان محلی خوارزم در سده‌های آغازین میلادی و کشف کاخ‌ها و دیوار نگاره‌ها قابل قیاس با داستان‌های ساوش و افراسیاب در شاهنامه فردوسی و نیز حفاری در تپه باستانی (جانباز قلعه )متعلق به هزاره ششم تا سوم پیش از میلاد. ومحوطه باستانی "یکه پارسان" از سده هشتم پیش از میلاد منجر به کشف چندین نمونه از خط خوارزمی باستان در آنجا می‌شود و همچنین‌حفاری در محوطه‌های باستانی "اورگنج" و "کهنه اورگنج" ، "تاش‌قلعه" و حوزه‌‌های تمدنی "کلته منار"= (منار کوتاه) ، "تازه باغیاب" ، "سویورغان" ، "شریک رباط"، کرانه‌های دریاچه "سر قمیش" و بسیاری جاهای دیگر که یادکردن از همه آنها کار ساده‌ای نیست ( نام‌گذاری‌ها را تالستوف بر اساس نام‌های مشهور محلی برای نخستین بار انجام داده و به همین شکل در باستان‌شناسی متداول شده است). یافته‌های تالستوف شامل آثار هنری، تندیس آناهید و دیگر ایزدان و خدایان، دیوار نگاره‌ها، خط‌های باستانی، زینت افزارهای زنانه، نقوش کیهانی بر سفالینه‌ها، نگاره‌های شاهانه و اسطوره‌ای و شبکه آبیاری کهن و بزرگ خوارزم از حدود سه هزار سال پیش می‌باشد که تالستوف گزارش کاوش‌های خود را در کتاب‌ها و مقاله‌های فراوان چاپ کرده است. یکی از یافته‌های مهم تالستوف کشف اثر قلعه "قوی قریلگان قلعه" در نزدیکی "توپراق قلعه" است که عملیات حفاری بیست سال طول کشید تا این قلعه باستانی مدفون در زیر شن‌های روان به طور کامل در سال 1968 نمایان شد و در این قلعه بیش از یک صد سفالینه با نوشته‌هائی به خط و زبان خوارزمی باستان و ابزار‌های نجومی و بخشی از اسطرلاب شناخته شده در تاریخ بشری کشف گردید که یادمانی از دانش دیر‌پای اختر‌شناسی در نزد ایرانیان است و تالستوف معتقد بود که این قلعه یک رصد‌خانه باستانی است و لذا به مطالعه آثار نجومی ابوریحان بیرونی که خود زاده خوارزم است علاقه‌مند شد و چندین کتاب و مقاله درباره ابوریحان بیرونی نوشت (2).
آقای حمیدرضا حسینعلی در مقاله‌ای به نقل از استاد عبدالعظیم رضائی نوشته‌اند: در سال1928 میلادی یک هیات بزرگ حفاری به سرپرستی تالستوف دانشمند روسی در خوارزم به کار پرداخت و آثار ارزنده‌ای از شهر‌های کهن آن به دست آورد که مهمترین آنها مربوط به ویرانه‌های شهر گُرگانج ( اورغانج / اور گنج ) پایتخت خوارزم بود که شهر مزبور امروزه در ترکمنستان واقع است (3).
روزنامه عصر مردم چاپ تهران در سایت خود مقاله ای دارد از استاد رضا مرادی غیاث‌آبادی که حاکی است:سرگئی تالستوف معتقد به فلسفه تاریخ مارکسیستی است و آرمان او مطالعات باستان‌شناسی و قوم‌شناسی باز‌سازی چشم‌انداز دوره‌های پیشرفت و تکامل جوامع انسانی بود. او اعتقاد داشت که عامل اصلی فروپاشی تمدن‌های خوارزمی تغییرات سیاسی و جنگ‌ها و شبیخوان‌های قوای مهاجمی بود‌ه که خود از تغییرات اقتصادی و تولیدی ناشی از توزیع منابع آب در منطقه ایجاد می‌شده است. هر چند امروزه برخی از نظریات و نتیجه‌گیری‌های تالستوف رد شده و یا در معرض تردید است، اما جایگاه ارزنده او به عنوان دانشمندی آغاز‌گر، روش‌مند، آزمون‌گرا، صاحب سبک، کوشا و خستگی‌نا‌پذیر که بر غنای باستان‌شناسی جهان افزوده، همواره گرامی داشته می‌شود. هیچ جایگزینی برای نوری که مطالعات و روشنگری‌های تالستوف بر تاریخ فراموش‌شده بشری و فرهنگ ایرانی تابانده است وجود ندار‌د. همکاران و شاگردان او همچنان در پژوهشکده تاریخ جمهوری خودمختار (قره قالپاقستان) "نام فعلی و سیاسی سرزمین خوارزم"پژوهش‌های نیمه تمام او را ادامه می‌دهند (4). در سایت خراسان بزرگ نویسندگان مقاله اشاره‌ای به تالستوف کرده و نوشته‌اند که: تالستوف مقداری باز‌مانده‌های عهد نوسنگی را در خوارزم یافت که به هزاره 4-3 پیش از میلاد می‌رسند. تالستوف تمام کوشش خود را مصروف کشف گذشته تاریخی خوارزم کرد و نوشته است که در زمان کورش هخامنشی در قرن ششم پیش از میلاد خوارزم جزء ایران بود و دودمان شاهان ایرانی‌تبار و از والیان ساسانیان بودند که تا سال 408 هجری قمری 1047 میلادی فرمان‌روائی می‌کردند، و در سال 1047 تحت فرمان سلطان محمود غزنوی در آمدند که تا این زمان ایرانیان فرمانروا بودند و از این موقع به بعد بود که مهاجمان ترک‌تبار اکثریت یافتند و ایرانیان در اقلیت قرار گرفتند (5).
دکتر فرخ ملک‌زاده استاد‌یار دانشگاه تهران و دکتر باستان‌شناس نوشته‌اند که: از کاوش‌هائی که پروفسور سرگئی تالستوف در خوارزم و پروفسور الکساندر کویوفسکی در سرزمین سُغد انجام داده‌اند معلوم شد که در آن نواحی دین زردشتی شکل ویژه‌ای داشته و با کیش زردشتی در‌بار ساسانی و حتی سایر نواحی ایران تفاوت داشته است و این نشانه آزاد‌منشی ساسانیان درباره معتقدات دینی نواحی مختلف ایران می‌باشد (6).
نگاهی به آثار تالستوف در مبحث ایران‌شناسی:
1- سکه‌های هرات (نقد) چاپ 1937 تاشکند.
2- سکه‌های شاهان خوارزم باستان و الفبای خوارزمی در ادوار کهن چاپ 1938 مسکو.
3- مسائل اساسی تاریخ کهن آسیای مرکزی، چاپ 1938.
4- مأ‌خذ تازه‌ای برای بررسی زبان خوارزمی چاپ 1939 لنینگراد و مسکو.
5- درباره تاریخ سیاوشان خوارزم چاپ مسکو 1945.
6- شهر باستانی خوارزم (A Khwarizm City of the Classical Period) چاپ شده در نشریه Asiatic Review April 1946 صص171-173.
7- مراسم جشن سال نو بر پایه گاهنامه مسیحیان خوارزم در اوائل سده یازدهم چاپ 1946 مسکو و لنینگراد.
8- فرهنگ اولیه خوارزم (The Early Cuture of Khwarazim) چاپ 1946.
9- خوارزم باستان چاپ 1947 بوداپست.
10- تاریخ مردم ازبکستان جلد اول از کهن‌ترین روزگار تا سده شانزدهم میلادی. جلد دوم از روزگار تاسیس دولت شیبانیان تا انقلاب کبیر سوسیالیستی (ویرایش با همکاری) چاپ 1947.
11- نشانه‌های به جا مانده از تمدن خوارزم باستان چاپ 1948 مسکو- لنینگراد.
12- مکتب نجومی الغ بیک (ویرایش) چاپ 1950 مسکو - لنینگراد.
13- بیرونی و عصر او چاپ 1950تاشکند.
14- بیرونی (مجموعه مقالات به کوشش تالستوف) چاپ 1950 مسکو و لنینگراد.
15- تحقیقات باستان‌شناسی هیات اعزامی به خوارزم در سال 1952 چاپ 1953.
16- در جستجوی آثار فرهنگ خوارزم باستان به زبان آلمانی توسط او مهلیتز چاپ 1953 برلین.
17- اورار تو، نئاپولیس سکایان، خوارزم چاپ 1954پاریس.
18- گُزیده آثار بیرونی (پیشگفتار ) چاپ 1957 تاشکند.
19- بیرونی و مسائل تاریخ خوارزم در عهد باستان و اوائل سده‌های میانه چاپ 1957 تاشکند.
20- جمع‌بندی بیست سال کاوش‌های هیات باستان‌شناسی و قوم‌شناسی در خوارزم (1937-1956) چاپ 1957.
21- مردم ایران (باهمکاری) چاپ 1959 مسکو.
22- سکا‌های اورال و خوارزم چاپ لیدن 1961.
23- درباره عصر ایزد‌بانو آناهیتا (آناهید) در ایران عهد ساسانی چاپ شده در یادنامه گریشمن 1967.
24- یافته‌های تازه از فن آبیاری خوارزم چاپ 1957.
25- گزارش فعالیت‌های هیات باستان‌شناسی و قوم‌شناسی در خوارزم چاپ 1957.
26- ریزش‌گاه‌های رودهای آمودریا و سیر دریا (جیحون وسیحون). چاپ 1962
27- مسائل اساسی تاریخ کهن آسیای مرکزی چاپ 1938.
28- توالی تاریخی آسیای کهن چاپ 1929.
29- سرامیک‌های خوارزم چاپ 1959. و بسیاری مقلات و نوشته‌ها درباره اسلام و تاریخ ازبکستان و خوارزم و بیرونی که در این جا ذکر نگردید و شوربختانه هیچ کدام از کتاب‌ها و مقالات او تاکنون به فارسی ترجمه و منتشر نشده است.
منابع وماخذ:
1- مؤلفان و مترجمان: فرهنگ خاورشناسان ج3 ص348. چاپ تهران 1386، از انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
2- رضا مرادی غیاث‌آبادی مقاله تالستوف سرگئی پاولوویچ و حمیدرضا حسینعلی: مقاله سلسله خوارزم شاهیان در سایت فرهنگنامه ایران و سایت خاطره و سایت پژوهش‌های ایرانی.
3- حمیدرضا حسینعلی: مقاله جغرافیای تاریخی: ایران زمین قلب من.
4- رضا مرادی غیاث‌آبادی یادی از سرگئی تالستوف بزرگترین باستان‌شناس و قوم‌شناس شوروی در سایت روزنامه عصر مردم تاریخ اسفند 1387 ص 9-13.
5- امیر رحمانی و محسن قربانخانی: مقاله "خوارزم گوشه‌ای از سرزمین خراسان بزرگ از دست و ذهن رفته" ص 22 چاپ شده در سایت خراسان بزرگ.
6- دکتر فرخ ملک‌زاده: مقاله تداوم فرهنگ و هنر هخامنشی در زمان ساسانیان ص22. سایت اینترنتی علوم انسانی. (www. Ensani. Storage ).
تالستوف، سرگی پاولوویچ ( Tolstov, Sergie Pavlovich)"1907- 1973" تخصصش خاورشناسی باستان‌شناسی، قوم‌شناسی و تاریخ آسیای مرکزی، متولد 25 ژانویه 1907 در پیترزبورگ است. وی تحصیلات تاریخ را در دانشگاه دولتی مسکو در سال 1930 به پایان رسانید و در 1943 به اخذ درجه دکتری نائل گردید. او قبل از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه از سال‌های 1926تا 1929 کارمند علمی در موزه ایالتی مسکو بود و از 1929 تا 1936در موزه ملل اتحاد شوروی کار می‌کرد و بعد از آن تا سال 1943 کارمند علمی در انستیتو تاریخ فرهنگ مادی بود و بعد تا سال 1969 تصدی امور باستان‌شناسی و قوم‌شناسی و ریاست هیات اعزامی به خوارزم را عهده‌دار شد. وی که در 1943 به درجه پروفسوری رسیده بود در ضمن مدیر گروه آموزشی و رئیس دانشکده تاریخ دانشگاه مسکو و سرپرستی انستیتوی خاورشناسی آکادمی علوم اتحاد شوروی و رئیس انستیتوی خاورشناسی هم بود و مقام دانشمند برگزیده تاجیکستان را هم کسب کرد.او در این فاصله به ریاست انجمن فلسطین روسیه و عضویت وابسته آکادمی علوم شوروی و عضویت در آکادمی علوم جمهوری ازبکستان و عضویت وابسته به آکادمی علوم آلمان شرقی انتخاب گردیده و به رتبه دانشمند برگزیده جمهوری خودمختار قره قالپاق هم برگزیده شد. تالستوف در کنگره‌های شرق شناسان 1954 در مونیخ و1960 در مسکو و کنفرانس بین‌المللی باستان‌شناسی آسیا در هند وچند کنگره دیگر درمسکو و پاریس هم شرکت داشت. وی درسال 1949 به پاس تالیف اثر ارزنده علمی خوارزم باستان موفق به در‌یافت جایزه استالین گردید. این خاورشناس دانشمند در 28 دسامبر 1976 در مسکو در‌گذشت (1).
لطفا روی عکس تبلیغات زیر کلیک کنید؛ ادامه مطلب پس از این تبلیغات
آقای حمیدرضا حسینعلی در مقاله‌ای به نقل از استاد عبدالعظیم رضائی نوشته‌اند: در سال1928 میلادی یک هیات بزرگ حفاری به سرپرستی تالستوف دانشمند روسی در خوارزم به کار پرداخت و آثار ارزنده‌ای از شهر‌های کهن آن به دست آورد که مهمترین آنها مربوط به ویرانه‌های شهر گُرگانج ( اورغانج / اور گنج ) پایتخت خوارزم بود که شهر مزبور امروزه در ترکمنستان واقع است (3).
روزنامه عصر مردم چاپ تهران در سایت خود مقاله ای دارد از استاد رضا مرادی غیاث‌آبادی که حاکی است:سرگئی تالستوف معتقد به فلسفه تاریخ مارکسیستی است و آرمان او مطالعات باستان‌شناسی و قوم‌شناسی باز‌سازی چشم‌انداز دوره‌های پیشرفت و تکامل جوامع انسانی بود. او اعتقاد داشت که عامل اصلی فروپاشی تمدن‌های خوارزمی تغییرات سیاسی و جنگ‌ها و شبیخوان‌های قوای مهاجمی بود‌ه که خود از تغییرات اقتصادی و تولیدی ناشی از توزیع منابع آب در منطقه ایجاد می‌شده است. هر چند امروزه برخی از نظریات و نتیجه‌گیری‌های تالستوف رد شده و یا در معرض تردید است، اما جایگاه ارزنده او به عنوان دانشمندی آغاز‌گر، روش‌مند، آزمون‌گرا، صاحب سبک، کوشا و خستگی‌نا‌پذیر که بر غنای باستان‌شناسی جهان افزوده، همواره گرامی داشته می‌شود. هیچ جایگزینی برای نوری که مطالعات و روشنگری‌های تالستوف بر تاریخ فراموش‌شده بشری و فرهنگ ایرانی تابانده است وجود ندار‌د. همکاران و شاگردان او همچنان در پژوهشکده تاریخ جمهوری خودمختار (قره قالپاقستان) "نام فعلی و سیاسی سرزمین خوارزم"پژوهش‌های نیمه تمام او را ادامه می‌دهند (4). در سایت خراسان بزرگ نویسندگان مقاله اشاره‌ای به تالستوف کرده و نوشته‌اند که: تالستوف مقداری باز‌مانده‌های عهد نوسنگی را در خوارزم یافت که به هزاره 4-3 پیش از میلاد می‌رسند. تالستوف تمام کوشش خود را مصروف کشف گذشته تاریخی خوارزم کرد و نوشته است که در زمان کورش هخامنشی در قرن ششم پیش از میلاد خوارزم جزء ایران بود و دودمان شاهان ایرانی‌تبار و از والیان ساسانیان بودند که تا سال 408 هجری قمری 1047 میلادی فرمان‌روائی می‌کردند، و در سال 1047 تحت فرمان سلطان محمود غزنوی در آمدند که تا این زمان ایرانیان فرمانروا بودند و از این موقع به بعد بود که مهاجمان ترک‌تبار اکثریت یافتند و ایرانیان در اقلیت قرار گرفتند (5).
لطفا روی عکس تبلیغات زیر کلیک کنید؛ ادامه مطلب پس از این تبلیغات
لطفا روی عکس بنر تبلیغاتی کلیک کنید تا برایتان شماره بگیرد
لطفا روی عکس تبلیغاتی کلیک کنید تا برای شما شماره بگیرد؛ ادامه مطلب پس از این تبلیغات
1- سکه‌های هرات (نقد) چاپ 1937 تاشکند.
2- سکه‌های شاهان خوارزم باستان و الفبای خوارزمی در ادوار کهن چاپ 1938 مسکو.
3- مسائل اساسی تاریخ کهن آسیای مرکزی، چاپ 1938.
4- مأ‌خذ تازه‌ای برای بررسی زبان خوارزمی چاپ 1939 لنینگراد و مسکو.
5- درباره تاریخ سیاوشان خوارزم چاپ مسکو 1945.
6- شهر باستانی خوارزم (A Khwarizm City of the Classical Period) چاپ شده در نشریه Asiatic Review April 1946 صص171-173.
7- مراسم جشن سال نو بر پایه گاهنامه مسیحیان خوارزم در اوائل سده یازدهم چاپ 1946 مسکو و لنینگراد.
8- فرهنگ اولیه خوارزم (The Early Cuture of Khwarazim) چاپ 1946.
9- خوارزم باستان چاپ 1947 بوداپست.
10- تاریخ مردم ازبکستان جلد اول از کهن‌ترین روزگار تا سده شانزدهم میلادی. جلد دوم از روزگار تاسیس دولت شیبانیان تا انقلاب کبیر سوسیالیستی (ویرایش با همکاری) چاپ 1947.
11- نشانه‌های به جا مانده از تمدن خوارزم باستان چاپ 1948 مسکو- لنینگراد.
12- مکتب نجومی الغ بیک (ویرایش) چاپ 1950 مسکو - لنینگراد.
13- بیرونی و عصر او چاپ 1950تاشکند.
14- بیرونی (مجموعه مقالات به کوشش تالستوف) چاپ 1950 مسکو و لنینگراد.
15- تحقیقات باستان‌شناسی هیات اعزامی به خوارزم در سال 1952 چاپ 1953.
16- در جستجوی آثار فرهنگ خوارزم باستان به زبان آلمانی توسط او مهلیتز چاپ 1953 برلین.
17- اورار تو، نئاپولیس سکایان، خوارزم چاپ 1954پاریس.
18- گُزیده آثار بیرونی (پیشگفتار ) چاپ 1957 تاشکند.
19- بیرونی و مسائل تاریخ خوارزم در عهد باستان و اوائل سده‌های میانه چاپ 1957 تاشکند.
20- جمع‌بندی بیست سال کاوش‌های هیات باستان‌شناسی و قوم‌شناسی در خوارزم (1937-1956) چاپ 1957.
21- مردم ایران (باهمکاری) چاپ 1959 مسکو.
22- سکا‌های اورال و خوارزم چاپ لیدن 1961.
23- درباره عصر ایزد‌بانو آناهیتا (آناهید) در ایران عهد ساسانی چاپ شده در یادنامه گریشمن 1967.
24- یافته‌های تازه از فن آبیاری خوارزم چاپ 1957.
25- گزارش فعالیت‌های هیات باستان‌شناسی و قوم‌شناسی در خوارزم چاپ 1957.
26- ریزش‌گاه‌های رودهای آمودریا و سیر دریا (جیحون وسیحون). چاپ 1962
27- مسائل اساسی تاریخ کهن آسیای مرکزی چاپ 1938.
28- توالی تاریخی آسیای کهن چاپ 1929.
29- سرامیک‌های خوارزم چاپ 1959. و بسیاری مقلات و نوشته‌ها درباره اسلام و تاریخ ازبکستان و خوارزم و بیرونی که در این جا ذکر نگردید و شوربختانه هیچ کدام از کتاب‌ها و مقالات او تاکنون به فارسی ترجمه و منتشر نشده است.
منابع وماخذ:
1- مؤلفان و مترجمان: فرهنگ خاورشناسان ج3 ص348. چاپ تهران 1386، از انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
2- رضا مرادی غیاث‌آبادی مقاله تالستوف سرگئی پاولوویچ و حمیدرضا حسینعلی: مقاله سلسله خوارزم شاهیان در سایت فرهنگنامه ایران و سایت خاطره و سایت پژوهش‌های ایرانی.
3- حمیدرضا حسینعلی: مقاله جغرافیای تاریخی: ایران زمین قلب من.
4- رضا مرادی غیاث‌آبادی یادی از سرگئی تالستوف بزرگترین باستان‌شناس و قوم‌شناس شوروی در سایت روزنامه عصر مردم تاریخ اسفند 1387 ص 9-13.
5- امیر رحمانی و محسن قربانخانی: مقاله "خوارزم گوشه‌ای از سرزمین خراسان بزرگ از دست و ذهن رفته" ص 22 چاپ شده در سایت خراسان بزرگ.
6- دکتر فرخ ملک‌زاده: مقاله تداوم فرهنگ و هنر هخامنشی در زمان ساسانیان ص22. سایت اینترنتی علوم انسانی. (www. Ensani. Storage ).
لطفا روی عکس تبلیغاتی کلیک کنید؛ ادامه مطلب پس از این تبلیغات
لطفا روی عکس تبلیغات زیر کلیک کنید؛ ادامه مطلب پس از این تبلیغات
 |
