Literature

مطلب سخن و اندیشه را این‌بار با این سوال آغاز می‌کنم. فایده تاریخ چیست؟ از تاریخ چه چیزهایی می‌توانیم بیاموزیم؟ آیا واقعاً تاریخ چراغی برای پیمودن راه آینده است؟ حتماً شما هم در ذهنتان از این‌گونه سوالات بسیار دارید. بنابراین جواب گفتن به این سوال هم مشکل و هم ساده ولی در عین حال ضروری است. اگر به خاطر داشته باشید ما در دوران تحصیل درسی داشتیم به نام تاریخ ولی چندان به آن اهمیت نمی‌دادیم. از این جهت است که گفته‌اند وای به حال ملتی که تاریخ خود را نداند.

‌حقِ حرف زدن و حرفِ حق زدن هر دو مقوله‌ای هستند که نشان از جلوه‌های زیبای آزادی و آزادگی دارند. ما هر روز و هر ساعت هزاران حرف، مطلب، تصویر و سخن از دیگران می‌شنویم. آیا همه این حرف‌ها، حرفِ حق است؟ آیا در همه جوامع حقِ حرف زدن وجود دارد؟

در بررسی انواع شعر فارسی، توجه به شعر سیاسی، شعر حزبی و شعر حکومتی از اهمیت فراوانی برخوردار است. شعر سیاسی که اغلب سابقه‌ای از جنبش مشروطیت به بعد دارد، در قلمرو مدح و ذم کمتر وارد می‌شود. شعر سیاسی اصولا مضمونش بر علیه حکومت و سیاست‌های غلط آن است. منظور از سیاست اشاره به معنی عام آن است یعنی آنچه که به حکومت و رفتار و اعمال او مربوط می‌شود. بنابراین شعر سیاسی شعری است که شاعر در آن حکومت را مورد سوال قرار می‌دهد یا آن که مردم را به حقوقشان واقف می‌کند و یا آدم‌هایی که سیاست‌مداران آنها را تحت ظلم و فشار قرار داده‌اند، می‌ستاید و معرفی می‌کند.

کتاب‌"بانگ نی" مثنوی بلند از هوشنگ ابتهاج (سایه) در قطع رقعی و در 132 صفحه، شامل 481 بیت، توسط نشر کارنامه با شمارگان 13200 نسخه و به بهای 45 هزار تومان در سال 1395 خورشیدی در تهران به بازار نشر عرضه شد. گذشته از بحث قیمت بالای این کتاب که به این علت بسیاری از افراد توان خرید آن را ندارند، بحث‌های گوناگونی در این‌باره در مطبوعات و سایر رسانه‌های دیگر در‌گرفته و حتی خود شاعر هم به این‌گونه نشر کتابش که از آن مطلع نبوده، اعتراض‌هایی داشته است.

تاکنون هر آنچه که درباره مارگارت آتوود شاعر و نویسنده بزرگ کانادایی شنیده یا خوانده‌اید اغلب درباره هنر نویسندگی او است. ولی در این مقاله من می‌خواهم از هنر شاعری او بنویسم. بدون اغراق باید بگویم که اشعار آتوود روح سرشار زندگی کانادایی است. او زندگی ما را که اکنون در تورنتو جاری است در اشعارش روایت می‌کند. نقش مارگارت آتوود در شعر کانادا شبیه تاثیر اشعار فروغ فرخزاد در جامعه پنجاه سال پیش ایران است. مارگارت می‌گوید درگیری اصلی مردم کانادا از بدو تولد همواره با طبیعت است. در اینجا زن و مرد، کوچک و بزرگ با طبیعت بیکران سرد در حال دست و پنجه نرم کردنند.

ما چه بخواهیم و چه نخواهیم محمود دولت‌آبادی یکی از نویسندگان برجسته و شاخص ادبیات داستانی معاصر کشورمان است. از جلوه‌های مشهود کار او توجه به جزئیات زندگی روستائیان و چادر‌نشینان خطه خراسان است که با ریزه‌کاری‌های خاصی به قلم دولت‌آبادی به تصویر کشیده شده است. اگر چه این نویسنده در مصاحبه‌ای که با او داشتم صراحتا اعلام کرد که به سبک و روش مدرن خاصی داستان نمی‌نویسد ولی می‌توان او را نویسنده‌ای رئالیست دانست که گاهی بدون آنکه بخواهد داستان‌هایش رنگ ناتورالیستی به خود می‌گیرد.

فلسفه در ایران بعد از اسلام همواره در حوزه اندیشه‌های اعتقادی و مذهبی مورد بحث، بررسی و توسعه قرار گرفته است. این فرایند آن فلسفه‌ای نیست که در یونان قدیم یا در ایران قبل از اسلام شناخته شده بود. چون فلسفه با الهیات در تعارض است. بنابراین می‌توان گفت جامعه ما با ارزش‌های واقعی فلسفه آشنایی درست ندارد و نمی‌داند که فلسفه یک اندیشه، یک تحول و یک نوع آزادی فکر است.

اندیشه‌های مارتین هایدگر فیلسوف آلمانی درجامعه روشنفکری معاصر ایران بویژه دردهه‌های چهل و پنجاه خورشیدی و بعد از آنکه هانری کربن فرانسوی در سال 1324 به ایران آمد و علاقمندان به فلسفه و روشنفکران دور او جمع شدند، تاثیر زیادی در جامعه روشنفکری آن زمان ایران گذاشت.

احمد فردید کیست که هم در دوران رژیم گذشته (پهلوی دوم) و هم در زمان حکومت اسلامی، مدتی در دانشگاه، تلویزیون و موسسات فرهنگی و دانشگاهی درخشید. آنچه گفت سخنانی دور از فهم و اندیشمندانه بود. اثر مکتوب از خود بر جای نگذاشت. شیفتگان و دشمنانی داشت که او را فیلسوف شفاهی یا روشنفکر نمایی هذیان‌گو نامیدند.