مشاور خانواده-44
عزت نفس باور و نگرشی است که هر انسانی نسبت به خودش دارد. باور به اینکه من لایق یک زندگی خوب و ارزشمند هستم‌. باور به اینکه من دوست داشتنی و مهم هستم. باور به اینکه من هم مانند همه انسان‌هایی که زندگی زیبا و موفقی دارند شایسته این هستم که زندگی زیبایی برای خودم رقم بزنم. احساس ارزشمندی درونی‌، احساس مهم بودن‌، حس دوست‌داشتنی بودن سه احساس اصلی و از نتایج عزت نفس است. در دنیایی هستیم که تنهایی‌، احساس گناه و شرم از خود و احساس حقارت زیاد است. کم نمی‌بینیم افرادی که را که از چیزهای زیادی از زندگیشان فرار می‌کنند یا واقعیت‌های درون خود را انکار می‌نمایند. نقاب و ناراستی و بی‌صداقتی زیاد است. در این حالت که بخاطر مسائل و مشکلات گذشته بیشتر افراد دچار این احساسات و تضادها هستند. معدود افرادی را میابید که با خیال راحت می‌توانید آنچه را که پنهان می‌کنید به آنها بازگو کنید. افرادی که می‌توانیم پیچیده‌ترین رازهای درون را با آنها فاش کنیم بدون اینکه ترس از قضاوت یا ترس از رها شدن از او داشته باشیم. این شخص امن و با عزت نفس سالمی است که ما با او یکی می‌شویم و با او راحت خودمان را زندگی می‌کنیم این شخص من را حقیر نمی‌کند‌، بی‌ارزش نمی‌سازد. احساس گناه به من القا نمی‌کند. ما برای این خلق نشدیم که یک زندگی تنها‌، در فرار و پشت نقاب با دیگران داشته باشیم. خلقت ما برای مشارکت و صمیمیت و ارتباط نزدیک بهم است که صادقانه و شفاف صورت گیرد. شاید برخی از ما دچار اشتباه شویم و این دو را باهم یکسان فرض بگیریم. احتمالا برای شما هم پیش آمده در اجتماع در خانواده و در بین دیگران افرادی را می‌بینید که بسیار مغرور و متکبر هستند. ظاهرا ژست بسیار زیبا و جذابی دارند و شاید برای دیگران هم جذاب به نظر بیایند، اما واقعیت این است که ژست این افراد بسیار بااعتماد به نفس نمایش داده می‌شود در حالیکه اینها هرگز عزت نفس کافی ندارند بلکه بخاطر کمبود عزت نفس و جبران این ضعف روبه برتری طلبی و بالاگرفتن خود با غرور و تکبر در برابر دیگران کرده‌اند در حالیکه در ظاهر جذاب هستند. اینکه ما درظاهر خودمان را چگونه نشان می‌دهیم یک بُعد قضیه است اما اینکه در عمق وجودمان چه می‌گذرد بحثی متفاوت است. به این میگویند اعتماد به نفس که یک جنبه بیرونی از شخصیت ماست اما عزت نفس یک منبع کنترل درونی دروجود ماست .عزت نفس در واقع موضوع عمیق‌تر و ریشه‌ای‌تری است.
عزت نفس یک باور و احساس درونی مبتنی بر ارزش و لیاقت خود است. اگر بخواهیم دریک جمله عزت نفس را تعریف کنیم فردی که از عزت نفس سالمی برخورداراست این باور را در درونش دارد که‌:
"من دوست داشتنی و لایق رسیدن به اهدافم هستم"
عزت نفس به بهتر شدن روابط ما کمک می‌کند. افرادی که عزت نفس سالمی دارند همیشه شفاف و باصداقت با دیگران گفت و گو می‌کنند. محیط‌های کاری‌، اجتماعی و خانوادگی که عزت نفس در آنها بسیار است محیط‌های امنی هستند که افراد با خیال راحت نظرات خود را خالصانه و شفاف بیان می‌کنند.
چگونه بدانیم عزت نفسمان نیاز به تقویت دارد؟
‌- داشتن نگاه و جهان بینی و نگرش منفی نسبت به خود‌، نسبت به دیگران و نسبت به جهان اطراف.
- داشتن احساس شرمساری زیاد در ارتباطات با دیگران
- بشدت حساس و زود‌رنج در مقابل برخورد دیگران
- بسیار حساس در مقابل انتقادات اطرافیان
- ترس بیش از حد نسبت به قضاوت شدن از سوی دیگران
- عدم توانایی پذیرش خطاها و اشتباهات خود و خطاها و اشتباهات دیگران
- احساس گناه بیهوده نسبت به خطاهای گذشته
- عدم مسئولیت‌پذیری نسبت به خود و اطرافیان
- احساس قربانی بودن در زندگی
- دائما سرزنش‌کننده دیگران بودن و دائما دیگران را مورد قضاوت‌های شدید قرار دادن
- منتقد درونی بسیار سختگیر و سرزنش کننده
- میل شدید به کمالگرایی و انجام کارها به صورت کامل و بی‌نقص
- ترس زیاد از شکست و ترس شدید از عدم تایید از سوی دیگران
بسیاری از ما به دلیل کمبود عزت نفس ممکن است نقدهای سازنده‌ی اطرافیان را نپذیریم و یا جرات رد کردن همه‌ی نظرات و پیشنهادها را نداشته باشیم. هردوی این حالت‌ها بیانگر ناهنجاری در عزت نفس می‌باشد. نمونه‌ی بارز این ناهنجاری‌ها در شبکه‌های اجتماعی با رفتارهایی مثل خشونت و یا ادعای روشنفکری مفرط، قابل مشاهده است.
کمبود عزت نفس موجب می‌شود که در فعالیت‌های اجتماعی همیشه در حاشیه قرار بگیریم و با موج‌های مثبت و منفی پیوسته در حرکت باشیم. این عدم ثبات منجر به ندیدن مهارت‌ها و استعدادهای خودمان می‌شود. در این حالت مدام سعی می‌کنیم تا ببینیم جامعه از ما چه توقعی دارد و به خوشایند آن حرکت کنیم. در اینصورت هیچ چیزی از ذهنیت و شخصیت فردی‌مان باقی نمی‌ماند.
کمبود عزت نفس موجب می‌شود که در تصمیم‌گیری‌ها نظر دیگران را بر نظر خود ارجح بدانیم و برای نظرات و نگرش خود ارزشی قائل نباشیم. بنابراین در تصمیمات ما دیگران سهمی بیشتر از خودمان داشته باشند.
کمبود عزت نفس موجب می‌شود که در همه حال خود را با دیگران مقایسه کنیم. یک فرد بالغ باید بداند که برای پیشرفت باید توانمندی‌های خود را در گذشته و حال مقایسه کند و هر روز به دنبال راهی برای ترقی باشد، در حالی که فردی که عزت نفس پایینی داشته باشد،بدون در نظر گرفتن شرایط پیوسته خود را با دیگران مقایسه می‌کند و این عملکرد بسیار مخرب می‌باشد.
همه‌ی ما باید هر روز که از خواب بیدار می‌شویم به خودمان متذکر شویم که تنها یک بار فرصت زندگی کردن داریم و برای این مدتی که هیچ کدام از زمان دقیق به اتمام رسیدن آن مطمئن نیستیم، بهترین برنامه‌ریزی‌ها را داشته باشیم. متأسفانه بسیاری از افراد با عزت نفس پایین به نوعی این فرصت‌ها را می‌سوزانند و تلاش نمی‌کنند تا سبک زندگی مطلوب خود را انتخاب کنند، بنابراین نارضایتی تنها نتیجه‌ای است که عایدشان می‌شود. هیچ وقت فراموش نکنید که هر فرد زندگی را از دریچه‌ی نگاه خود می‌بیند.پس حالا که منحصر به فرد هستید،منحصر به فرد هم زندگی کنید و فرصتی را که فقط مال شماست با نگاه و نگرش دیگران خراب نکنید.
بسیاری از والدین با این تفکر که تربیت صحیح در کلاس‌های آموزشی تحصیلی و مهارت‌های بسیار پیچیده خلاصه می‌شود، چشم خود را بر روی واقعیت وجودی کودک خود می‌بندند و از ساده‌ترین و اولیه‌ترین آموزش‌ها غافل می‌شوند، در حالی که با صرف هزینه‌های بسیار کمتر و ایجاد لحظه‌هایی شاد و پر بار برای خود و کودکانشان می‌توانند فردی با عزت نفس بالا و مفید برای خود و جامعه تربیت کنند.