آرمان امامبخش (از نزدیکان کشاورز) علت فوت این هنرمند را ایست تنفسی عنوان کرد که به علت نارسایی کلیه رخ داده است. خیلی از ما محمد علی کشاورز را با نقش شعبان استخوانی، نمادی از اوباش و برگرفته از شخصیت شعبان جعفری مشهور به «شعبون بیمخ»، در سریال هزاردستان، اثر جاودانه مرحوم علی حاتمی به خاطر میآوریم. او البته در سریالهای تلویزیونی مختلفی نیز حضور داشت که شاید بتوان حضور او در سریال پدر سالار را به عنوان یکی دیگر از ماندگارترین آثار او بر شمرد.
از دیگر مجموعه تلویزیونیهای برجسته محمدعلی کشاورز میتوان به داییجان ناپلئون، سربداران، افسانه سلطان و شبان و گرگها اشاره کرد.
از محمد علی کشاورز در کنار، علی نصیریان، عزتالله انتظامی، داوود رشیدی و جمشید مشایخی به عنوان پنج تن سینمای ایران نام برده میشود. بازیکنان برجستهای که قبل از انقلاب سال ۱۳۵۷ بیشتر در تئاتر مشغول بودند و پس از انقلاب شماری از برجستهترین نقشهای تاریخ سینمای ایران را بازی کردند. با فوت محمد علی کشاورز تنها علی نصیریان از جمع پنج تن سینمای ایران درقید حیات باقی مانده است.
نگاهی زندگی و آثار مرحوم کشاورز
محمد علی کشاورز در شهر اصفهان، محله سیچان به دنیا آمد و فرزند دوم خانواده کشاورز است. خاندان وی از گرجی تبارانی بودند که در زمان شاه عباس به ایران آمده و مسلمان شدهاند. نام خانوادگی قبلی اصلانی بوده؛ خاندانی که اکنون بخش قابل توجهی از جمعیت گرجیان اصفهان و فریدونشهر را تشکیل میدهند.
وی یک بار ازدواج کرد که در سال ۱۳۵۲ این ازدواج به جدایی انجامید و پس از آن دیگر ازدواج نکرد. نتیجه این ازدواج دختر وی به نام نلی است که گویا در بلژیک زندگی و نقاشی تدریس میکند.
کشاورز فارغالتحصیل هنرستان هنرپیشگی تهران و دانشکده هنرهای دراماتیک بود. او از فارغالتحصیلان رشته نقشهبرداری نیز بود و مجریگری برخی برنامههای مربوط به نقشهبرداری در تلویزیون را هم بر عهده داشته است. وی یکبار در دانشکدۀ پزشکی نیز پذیرفته شد امّا بهدلیل علاقه و عشق زیادی که بهبازیگری داشت از تحصیل در این رشته انصراف داد.
اولین فعالیت هنری وی بازی در تلهتئاتر «خودکشی» به کارگردانی علی نصیریان در سال ۱۳۳۹ بود و سپس در نمایشهایی همچون «ویولنساز کرهمونا«، «آنتیگون»، «آندورا»، «ادیپوس شهریار»، «بازی استریندبرگل» بازی کرد.
او برای نخستین بار در سال ۱۳۴۳ با فیلم شب قوزی ساخته فرخ غفاری بازیگری سینما را نیز تجربه کرد و تاکنون در ۴۷ فیلم سینمایی ایفای نقش کردهاست. از جمله کارهای قابل توجه او میتوان بهرگبار، خشت و آینه، برزخیها، کمال الملک، مردی که موش شد، کفشهای میرزا نوروز، مادر، جستجو در جزیره، ناصرالدین شاه آکتور سینما، دلشدگان، آقای بخشدار، زیر درختان زیتون، روز واقعه و کمیته مجازات اشاره کرد.
کشاورز برای بازی در فیلم مادر ساخته علی حاتمی نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد هم شده است.
ماندگار مثل شعبان بیمخ
بازی محمدعلی کشاورز در نقش شعبان استخوانی که یکی از نقشهای سیاسی تاریخ سینما و تلویزیون در ایران است، بدون شک ماندگارترین اثر از وی در ذهن مخاطبان ایرانی است. مرحوم علی حاتمی این نقش را در سریال هزاردستان بر مبنای و نقش و سرگذشت فردی به نام شعبان جعفری ملقب به شعبون بیمخ در وقایعی همچون سرنگونی دولت مصدق در ۲۸ اسفند ۱۳۳۲ نوشته بود.
البته شعبان بیمخ به تدریج تبدیل به نمادی از فعالیتهای خشن میدانی حکومت علیه خواستهای اصلاح طلبانه مردم تبدیل شد و در افواه سیاسی ایران اینگونه جا افتاده است که گروه های فشار حکومتی از جمله انصار حزبالله را میراث امثال شعبان بیمخ میدانند.
به هرحال مرحوم کشاور جایی درباره این نقش گفته بود: «از اين نظر كه او {شعبان بیمخ} تنها زور داشت و عقلي در سر او نبود. براي همين بسيار وسوسهانگيز بود... چيزی نزديک به يک ماه فقط در مورد اين شخصيت مطالعه كردم، مسافرت رفتم، به برخي محلههای جنوب شهر ميرفتم و با آدمهای آنجا صحبت ميكردم ، به نحوه بيانشان دقت ميكردم و حركاتشان را به ذهنم ميسپردم. همه اينها بعدها در حين كار بسيار كمكم كردند و توانستم در قالب اين نقش فرو بروم».
به هرحال آن چیزی که پس از مرگ مرحوم کشاورز برای جامعه هنری و تاریخ سینمای ایران باقی مانده تعدادی آثار بی بدیل و یک سبک خاص بازیگری و کلی خاطرات از نقشهای مختلف است.
ایران استار یاد و خاطره این هنرمند بزرگ ایران را گرامی میدارد و برای خانواده و دوستان ایشان آرزوی صبر و شکیبایی دارد.
۱- ماسک ان-۹۵ بزنید، کرونا از ماسکهای معمولی رد میشود. ۲- فیلتر هوای قوی هپا بگذارید. ۳- تا جایی که میتوانید از مردم حذر کنید. ۴- تغذیه خوب و سالم داشته باشید، مقادیر زیاد ویتامین C و D مصرف کنید. ۵- بسیار ورزش کنید. ۶- اگر توانستید حتما واکسن بزنید.
درباره نویسنده/هنرمند
Arash Moghaddam آرش مقدم مدرک کارشناسی کامپیوتر و تخصص تولید رسانه دیجیتال دارد و مدیریت تولید بیش ۹ رسانه تصویری، چاپی و اینترنتی را بعهده داشته است. |
ویراستار اول: آرش مقدم؛ ویراستار نهایی: پر ابراهیمی - ویراستاری موقت: عباس حسنلو
ویراستار اول: آرش مقدم؛ ویراستار نهایی: پر ابراهیمی - ویراستاری موقت: عباس حسنلو