سخن و اندیشه -104
این روزها جامعه جهانی و کشور ما ایران با مشکلات بیماری کرونا دست و پنجه نرم می‌کنند. متاسفانه آنقدر اطلاعات و مطالبی که توسط افراد ناآگاه در این‌باره در رسانه‌های جمعی و سیستم‌های رایانه‌ای نشر می‌یابد از دانسته‌های درست علم پزشکی و ارزش‌های آکادمیک به دور است که انسان نمی‌داند چگونه با آنها برخورد کند. افراد گوناگون از متخصص تا ناوارد بدون احساس مسئولیت در این‌باره مطالبی می‌نویسند و توصیه‌ها و راهکارهایی به مردم اراده می‌دهند که بسیاری از آنها نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند بلکه مشکل‌زا است.
انسان‌های روی کره زمین در طول تاریخ به دفعات زیاد با بیماری‌ها، رنج‌ها و دردهای همه گیر مواجه شده‌اند. بدیهی است گذر از چنین مصیبت‌هایی کار چندان آسان و ساده نیست، گاهی تحمل آنها از حد توان ما خارج است و برخی اوقات نیز توام با تلفات جانی می‌گردد. نمونه عینی آن بروز ویروس کرونا در چین و توسعه آن با سرعت در سطح جهان در مدت یک ماه اخیر است.
کشورهای مختلف برای حفظ جان مردم خود به شیوه‌های گوناگونی با این بیماری برخورد کرده و می‌کنند. شاید بسیاری از راهکارهایی که به کار گرفته می‌شود، روشی مطلوب و مناسب نباشد، اما باید فکر کنیم چگونه می‌توانیم بر این بیماری تسلط پیدا کنیم و جامعه را از وجود آن پاک نماییم.
گام اول برای مبارزه با این بیماری همه‌گیر، آگاهی پیدا کردن است. هنگامی که آگاهی و دانش ما از این بیماری به سطح بالایی برسد، می‌توانیم راه‌حل‌های علمی و منطقی برگزینیم و با حفظ خونسردی و رعایت اصول درست پزشکی و بهداشتی بر این بیماری مسلط شویم. یکی از راه‌حل‌های موثر، پی بردن به مکانیزم‌های دفاعی در برابر این بیماری است. اصطلاح مکانیزم‌های دفاعی اولین بار توسط زیگموند فروید که از پیشگامان علم روانشناسی است به کار گرفته شده است. بنا به عقیده فروید در وجود هر انسانی به طور ناخودآگاه این مکانیزم وجود دارد که او هنگام مواجه با بیماری‌ها، مشکلات و رنج و ناراحتی از آن استفاده می‌کند. وجه مشترک این مکانیزم‌ها در آن است که آنها به طور ناخودآگاه عمل می‌کنند. این رفتار از کودکی در انسان‌ها بوجود می‌آید و سپس به صورت یک فرایند رفتاری در ذهن ما شکل می‌گیرد.
ما در برخورد با این فرایند رفتاری نباید عکس‌العمل فرافکنی از خود نشان دهیم. باید برای خود و دیگران ارزش قایل شویم. یعنی‌ همانقدر که ویروس کرونا ممکن است موجب بیماری ما شود باید فکر کنیم که این ویروس می‌تواند زندگی دیگران را هم به خطر اندازد.
بنابراین ما نمی‌توانیم مسئولیت خودمان را نسبت به دیگران فرافکنی کنیم. باید قبول کنیم همانطوریکه زندگی برای ما ارزش زندگی کردن دارد، برای دیگران هم همین‌گونه است. آلبرکامو نویسنده و فیلسوف فرانسوی می‌گوید:"من انسان‌های زیادی را دیده‌ام که در مواجه با بیماری‌ها و مشکلات مرده‌اند. چون زندگی برایشان ارزش زندگی کردن نداشته است." یعنی اگر زندگی برای ما ارزش زندگی کردن نداشته باشد، ما آنچنان از لحاظ روحیه و مکانیزم‌های مبارزه با مشکلات ضعیف می‌شویم که در مقابل هرگونه گرفتاری و ناهنجاری قدرت دفاعی خود را از دست می‌دهیم و شکست خورده و از بین می‌رویم.
جالب است بدانید ویکتور فرانکل در کتاب خود با عنوان "انسان در جستجوی معنا"، می‌نویسد:"آنچه که انسان‌ها را از پا در‌می‌آورد، رنج، دردها و سرنوشت آنها نیست، بلکه بی‌معنا شدن زندگی از دیدگاه‌ آنها است." بنابراین می‌توان از گفته‌های این نویسنده اندیشمند نتیجه گرفت که با نگاهی درست به زندگی، هر موقع که ما با مشکلات و مسایل سخت روبرو شویم می‌توانیم بر آنها فائق آییم. ما از این‌گونه توصیه‌های انسان‌های فرهیخته می‌توانیم برای پیروزی در مقابل ویروس کرونا راهکارهای درستی انتخاب کنیم. یعنی به زندگی خود معنا ببخشیم. اراده خویش را قوی کنیم و این باور را در سیستم ذهنی و روانی خود ایجاد نماییم که باید بر این بیماری پیروز شویم. این‌گونه نگرش موجب می‌شود که سیستم‌های دفاعی بدن ما تقویت شوند و به دفع ویروس‌هایی که بر این سیستم حمله کرده‌اند، اقدام کنند‌.
یکی دیگر از ‌راهکارهای مثبت آن است که زیاد به اخبار و سیستم‌های اطلاع رسانی که ذهن ما را دارند با مطالب درست و نادرست خود بمباران می‌کنند، گوش فرا ندهیم. اطلاع از آمارهایی که از رسانه‌ها پخش می‌شود جز آن که در وجود ما استرس را افزایش دهد، کار دیگری نمی‌کند. چقدر خوب است مدت دو هفته خود را از هر چه تلفن همراه، لب‌تاب و کامپیوتر به دور نگهدارید و به مطالعه چند کتاب که شور و شوق زندگی را در انسان زنده می‌کند، بپردازید.
آمار و اطلاعات بیماری کرونا موجب استرس و درگیری ذهنی برای ما می‌شود. استرس چه شدید‌ و چه ضعیف یک سری واکنش‌های جسمی، روحی، عاطفی و احساسی از جمله اضطراب، ترس و خشم را در ما پدید می‌آورد. این‌گونه واکنش‌ها متابولیسم بدن را به هم می‌ریزند و موجب بد‌خوابی و پریشانی فکری می‌شوند. بر اثر تجمع این ناهنجاری‌ها، سیستم دفاعی بدن تنزل پیدا می‌کند و در مقابله با ویروس کرونا نمی‌تواند موفقیت چندانی از خود بروز دهد. از طرف دیگر بعضی از عملکردهای ما می‌توانند در بالا بردن روحیه و مبارزه سیستم‌های دفاعی بدن ما کمک شایانی نمایند. مثبت‌اندیشی یکی دیگر از این مشخصه‌ها است. شاد بودن نیز خصوصیتی دیگر. بنابراین همواره مثبت‌اندیش باشید و سعی کنید که فضای زندگی خود را توام با موسیقی‌های شاد و آرامش بخش نمایید. این‌گونه شادی آفرینی‌ها باعث ترشحاتی در بدن انسان می‌شود که سیستم دفاعی او را به شدت بالا می‌برد.
مسئله دیگر تغذیه است. در این روزها که موضوع بیماری کرونا در سطح جهان مطرح است به تغذیه خود توجه بیشتری داشته باشید. غذاهای مقوی و کم حجم مصرف کنید. از ‌سبزیجات و میوه‌هایی که سرشار از ویتامین هستند، بهره بگیرید. هم زمان با تغییر روش غذایی خود، ورزش را فراموش نکنید که فعالیت‌های بدنی شما می‌تواند اکسیژن زیادتری را به مغز، قلب و بدن برساند و شما را در مقابل بیماری مقاوم کند.
شاید لازم باشد که در این مدت سبک زندگی خود را نیز تا اندازه‌ای تغییر دهید. از ساعت کار و فشار محیط خارج خودتان بکاهید و مدت بیشتری را ‌در کنار خانواده سپری نمایید. سعی کنید برای ایام بیشتر حضور خود در خانه برنامه‌ریزی داشته باشید، گوش کردن به موسیقی و تماشای فیلم‌ها و سریال‌های شاد و با مفاهیم مثبت و امیدوار کننده به آینده، از پیشنهاداتی است که برای این ایام بسیار مفید است. متخصصین و روانشناسان می‌گویند انسان آن طوری که فکر می‌کند، زندگی می‌کند. پس درست فکر کنید و برای پیروز شدن در مقابل بیماری ویروس کرونا به سطح آگاهی خود بیفزایید. آگاهی اخبار و اطلاعاتی نیست که از طریق رسانه‌ها نشر پیدا می‌کند. آگاهی اطلاع و کاربرد توانایی‌هایی است که در وجود خودتان نهفته است و شما باید از آنها در چنین موقعیت‌های بحرانی استفاده کنید.
این را بدانید که بیماری کرونا یک نوع سرماخوردگی خاص است که بدن انسان توانایی مبارزه و دفع آن را دارد. با شناخت از این توانایی‌ها، جای هیچ‌گونه نگرانی وجود ندارد. چون اگر شما به این بیماری دچار شدید، بر آن پیروز خواهید شد.