Mohammad Akhtari

در شرح حال شرق‌شناسی و شرق‌شناسان‌ تا کنون در‌باره خاورشناسان‌ کشور چکسلواکی از یان‌ریپکا‌ صحبت کردم‌. خاور‌شناس معروف دیگری از این کشور می‌شناسیم به نام‌ اوتاکار کلیما که یکی از همکاران ریپکا در نوشتن تاریخ ادبیات فارسی و تاجیکی بوده است‌.

از میان کشورهای‌ کوچک غربی هم‌ خاور‌شناسان بزرگی‌ برخاسته‌اند و تحقیقات آنها کمتر از کشورهای استعماری‌ دیگر  آلوده به اغراض سیاسی‌ و استعماری است. در بخش‌های پیشین به سر‌گذشت تعدادی از آنها‌ اشاره کردم. در این بخش در‌باره یکی از خاور‌شناسان‌ دانشمند چکسلواکی‌ می‌پردازم ناگفته نماند که این کشور کوچک اروپای شرقی در اٍثر تحولاتی‌ به دو کشور چک‌ و اسلواکی‌ تجزیه گردیده است‌. شخصیتی که قصد تشریح حال و آثار اورا دارم "یان ریپکا" اهل جمهوری چک می‌باشد.

در بحث شرق‌شناسی‌ غربیان،‌ خاور‌شناسان‌ دانمارکی‌ در زمینه مطالعات وتحقیقات ایران باستان به بی‌طرفی و رعایت‌ موازین علمی‌ بدون توجه به مقاصد پنهانی‌ سیاسی‌ شناخته می‌شوند در هفته‌های گذشته در باره خاورشناسانی بنام‌های"کریستن سن" و"کای بار" مباحثی به سمع خوانندگان‌ گرامی رساندم‌ و در این هفته باز هم یکی از افراد برجسته‌ خاورشناسی دانمارکی را‌ به حضورتان معرفی می‌نمایم. ایشان "پروفسور آسموسن"‌ ادامه دهنده راه "کریستن سن" و‌"کای‌بار" می‌باشد‌.

‌شرق‌شناسی بخش (58)
‌پروفسور کای‌بار
در گفتار شرق‌شناسی‌ شرح حال و تحقیقات یکی از خاور‌شناسان غربی را در بخش پیشین به عرض رسانیدم که تحقیقات او عاری از شائبه‌ منافع سیاسی‌ و اغرا‌ض پنهانی ‌دولتش بود‌. او خاور‌شناس برجسته‌ آرتور امانوئل‌ کریستن سن دانمارکی‌ است. در این هفته به چگونگی و برررسی‌های‌ خاور‌شناسی‌ شخص دیگری از همان دیار‌ که مطالعات و تلا‌ش‌های خاورشناسی او‌ بی‌طرفانه و علمی،‌ بدون چشمداشت‌ زیرکانه‌ و یا برتری‌طلبانه‌ نژادی بوده‌ می‌پردازم و او هم پروفسور "کای‌بار"‌ است‌.

بدینگونه مطالب شرق‌شناسی کشورهای بزرگ و مطرح اروپائی و آمریکائی به پایان رسید و لازم است اشاره کنم که خاورشناسان این کشورها چند برابر تعدادی است که در این گفتارها از آنان یاد شده ولی تلاش من این بوده که نمونه‌هائی از خاورشناسانی را که در زمینه ایرانشناسی آثاری داشته‌اند معرفی نمایم، بویژه تعدادی دستچین شده‌ی خاورشناسی که زحمات بسیار زیادی در این زمینه متحمل شده‌اند، که مطالعات و تحقیقات گرانبهایی در این زمینه داشته و آثار ازرشمندی را از خود به یادگار گذاشته‌اند. از میان آنها میخواهم مختصرا به سرگذشت و تحقیقات چند نفری بپردازم.
 

پس از سپاس‌گزاری‌ از گردانندگان‌ ایران استار که زحمت چاپ این مقالات را‌ متحمل شده‌اند، به عرض خوانندگان می‌رسانم که‌ تا‌کنون در زبان فارسی و در ایران‌ رسم نبوده که پس از معرفی شرق‌شناسان و کار‌هایشان‌ نقدی هم بر آنها وارد کرده باشند یا اگر هم بوده من اطلاعی پیدا نکرده‌ام، ولی در ضمن مقالاتی‌ که در‌باره خاورشناسی‌ بویژه ایران‌شناسی و اسلام شناسی نوشته شده‌ ایرادات و یا انتقاداتی‌ از ایران‌شناسی یاخاور‌شناسی شده است، همچون نوشته‌های روان شادان علامه محمد قزوینی، احمد کسروی، جلال آل احمد، مجید یکتائی، فریدون توللی، حبیب‌الله نوبخت‌ و دیگران و اما بطور مستقل‌ در زمینه تنها کتابی که

درود فراوان بر کسانی که نوشته‌های نگارنده را دنبال می‌کنند و برای این گروه از خوانندگان است که گاهی در میانه سخن خود درباره خاورشناسان غربی اندکی هم درباره ستم‌هائی که از راه خاور شناسی به‌ویژه خاورشناسان سده‌های آغازین بر فرهنگ وتمدن شرق روا داشته‌اند گفتگو می‌کنم و می‌گذرم. هر آینه همه خاورشناسان چنین نیستند و رنج‌ها و سختی‌هائی را که در این راه کشیده‌اند  ارج می‌گذاریم، ولی همه این چنین نیستند.

درود بر خوانند‌گان این رشته از گفتارها‌. در‌ گفتگوی‌ ما در باره خاور شناسان‌ روسی گاهی‌ باید‌ در زمینه‌ها‌ی‌ خاور‌شناسی‌ اندیشه‌های درونی خودم را با خوانندگان‌ و دوستان خودم در میان بگذارم‌ و ناچار‌ در پیش‌گفتاری که در هر بخش می‌نویسم‌ به ا ین کار بایسته دست می‌زنم . یکی از اندیشه‌های‌ روس‌ها‌ی‌ انقلابی‌ کمونیستی‌ این بوده است که ایران‌گرائی را‌ در آسیای میانه از میان برداشته‌ و دولت‌داری نوین ترکی در ورارود به ویژه در بخارا ایجاد کنند.

خواننده گرامی‌ در مقدمه بعضی از بخش‌های‌ شرق‌شناسی که مطالعه می‌فرمائید‌ گاهی هم به‌ استنباط‌ خودم در هدف‌ها ونیت‌های پنهانی در‌ برنامه عظیم‌ استعماری و تجاوز‌کارانه‌ دولت‌های‌ غربی پنهان شده‌ در تحقیقات‌ به ظاهر خاورشناسی‌ اشاره می‌کنم و این موضوع از شان و ارزش خدمات علمی و انسان‌دوستانه‌ برخی از خاورشناسان‌ نمی‌کاهد.

یکی از خاور‌شناسان روسی که در زمینه ایران‌شناسی‌ مشهور است آلکساندر آ‌رنولدوویچ فریمان است‌ که از بنیان‌گذاران زبان‌شناسی و فقه‌اللغة ایرانی در روسیه‌ می‌باشد و بسیاری از خاور‌شناسان‌ جوان را تربیت کرده است‌. آلکساندر آرنولدویچ فریمان (Alexander A.freiman) در سال 1879 میلاد‌ی در شهر ورشوی لهستان متولد شد، اما روسی به شمار می‌آید. پس از تحصیلات مقدماتی وارد دانشگاه سن‌پیترزبورگ شد.